Wszystko to prowadzi do zasadniczej konkluzji, że równowaga budżetowa nie może być traktowana jako bezwzględne kryterium polityki fiskalnej i gospodarczej państwa. O tym, czy ma wystąpić deficyt budżetowy, w jakich rozmiarach bezwzględnych i relatywnych (w stosunku do produktu narodowego brutto), z jakich źródeł ma być finansowany itd., decydują konkretne warunki ekonomiczne, społeczne, polityczne i inne panujące w danym czasie w danym kraju.
Nie mniej istotną kwestią jest odpowiedź na pytanie, czy fakt występowania deficytu budżetowego oraz jego wielkość są wystarczającą podstawą identyfikacji charakteru polityki fiskalnej państwa. Innymi słowy, chodzi o ustalenie, czy deficyt budżetowy jest symptomem ekspansji fiskalnej państwa, zmierzającej do zwiększenia dochodu narodowego, czy też jest przejawem hamowania wzrostu dochodu narodowego.
Na podstawie obserwacji budżetów państw zachodnich, a ściślej ich stanu oraz związków z przebiegiem cyklu koniunkturalnego, nie można jednoznacznie stwierdzić, że samo wystąpienie deficytu budżetowego czy też jego wielkość to wystarczająca podstawa do określania charakteru polityki fiskalnej państwa. Deficyt budżetowy i jego wielkość nie mogą zatem być wyłączną podstawą wyboru środków polityki fiskalnej i gospodarczej państwa. Dzieje się tak dlatego, że deficyt budżetowy (podobnie jak saldo budżetu państwa) jest kształtowany przez wiele czynników o różnorodnym charakterze2!. Wśród czynników tych występują także takie, które nie wiążą się bezpośrednio z polityką fiskalną państwa. Można np. stwierdzić, że wydatki państwa pozostają na niezmienionym poziomie, co oznacza, że nie ma potrzeby zmiany ogólnej stopy opodatkowania podmiotów. Czynnikiem wywołującym deficyt budżetowy może być np. spadek skłonności do inwestowania, wynikający ze spadku zamówień z zagranicy. Konsekwencją zmniejszenia się popytu inwestycyjnego jest spadek dochodu narodowego oraz wzrost bezrobocia. Procesy takie wpływają bezpośrednio na budżet i albo wywołują deficyt budżetowy, albo powodują wzrost istniejącego już deficytu budżetowego. Spadek dochodu narodowego i wzrost bezrobocia oddziałują jednokierunkowo, niekorzystnie na deficyt budżetowy. Spadek dochodu narodowego powoduje spadek dochodów budżetowych z tytułu podatków, a wzrost bezrobocia wywołuje wzrost wydatków budżetowych na zasiłki dla bezrobotnych.
Leave a reply