Nauka o finansach publicznych bada zatem zarówno przyczyny, dla których tworzy się fundusze publiczne, jak też różnorodne skutki, jakie wywołuje tworzenie funduszy publicznych. Ustalania przyczyn oraz skutków powstawania funduszy publicznych nie można ograniczać do pytań i odpowiedzi formułowanych na wysokim szczeblu abstrakcji. Nie można np. poprzestać jedynie na skonstatowaniu faktu, że fundusze publiczne powstają dlatego, że państwo i inne związki publicznoprawne zgłaszają popyt na pieniądz. Nauka o finansach publicznych musi szukać odpowiedzi m.in. na następujące podstawowe pytania:
– 1) dlaczego władze publiczne zgłaszają popyt na pieniądz w takiej a nie innej wysokości,
– 2) jakie czynniki kształtują wielkość tego popytu,
– 3) w jaki sposób popyt na pieniądz może być zaspokojony (podatki, pożyczki),
– 4) jakie skutki dla gospodarki i społeczeństwa spowoduje kreowanie popytu na pieniądz przez władze publiczne,
– 5) jakie skutki dla społeczeństwa i gospodarki przynoszą wydatki dokonywane przez władze publiczne,
– 6) jakie instrumenty tworzenia funduszy publicznych powinny być zastosowane, aby ograniczać do minimum negatywne skutki redystrybucji dochodów przez władze publiczne,
– 7) jakie dziedziny życia społecznego i gospodarczego powinny być finansowane z funduszy publicznych, w jakich proporcjach itd.,
– 8) jakie techniki wydatkowania funduszy publicznych powinny być zastosowane, aby wyznaczone cele społeczne, ekonomiczne, polityczne itp. były jak najlepiej zrealizowane,
– 9) jakie powinny być relacje między różnymi szczeblami władz publicznych, aby ich działalność była należycie skoordynowana z punktu widzenia realizacji celów społecznych i gospodarczych.
Sformułowane pytania (zadania) przybliżają znacznie przedmiot nauki o finansach publicznych. Poszukiwaniu odpowiedzi na te i inne pytania poświęcona jest niniejsza praca.
Nie roszcząc sobie pretensji do sformułowania doskonałej definicji nauki o finansach publicznych, trzeba stwierdzić, że klasyczna nauka o finansach publicznych (nauka skarbowości) bada zjawiska i procesy związane z tworzeniem funduszy publicznych, w szczególności zaś takich jak: budżet państwa, budżety samorządowe, fundusze ubezpieczeń społecznych, inne fundusze publiczne. Nowoczesna nauka o finansach publicznych nie ogranicza się do badania gospodarki funduszami publicznymi, ale wyjaśnia treść ekonomiczną i społeczną funduszy publicznych, stara się uchwycić związki przyczynowo-skutkowe między gromadzeniem pieniężnych środków publicznych a procesami gospodarowania, procesami społecznymi i procesami politycznymi. Wyniki badań i analiz nauki o finansach publicznych mają więc podstawowe znaczenie dla funkcjonowania społeczeństwa, gospodarki i państwa. Są wykorzystywane w polityce społecznej i polityce ekonomicznej (interwencjonizm). Dociekania nauki o finansach publicznych przyczyniają się również do doskonalenia demokratycznego systemu politycznego. Z powyższej definicji wynika, że finanse publiczne są przedmiotem zainteresowania różnych nauk społecznych.
Leave a reply