Jeżeli zatem państwo nie jest w stanie wytwarzać dochodów, a są one niezbędne do jego działalności, to oczywiste jest, że musi ono sięgać do dochodów wypracowanych przez inne podmioty. W gospodarce pieniężnej dochody te przyjmują różne formy, a zewnętrzne potrzeby dochodowe państwa przejawiają się jako popyt państwa (władz publicznych) na pieniądz. Popyt ten może być zaspokojony przez:
– przymusowe sięganie do dochodów innych podmiotów,
– zaciąganie pożyczek.
Dla działalności państwa, z istoty tej instytucji, typowa jest metoda pierwsza: jest to zresztą logiczne, skoro – jak powiedziałem – państwo nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać dochodów, a oparcie działalności państwa na pożyczkach, jeżeli nawet znaleźliby się chętni do udzielania takich pożyczek, prowadziłoby na manowce. Pożyczki zaciągane przez państwo należy więc traktować jako uzupełniające źródło i uzupełniającą metodę zaspokajania popytu państwa na pieniądz, metodę, którą można stosować wyłącznie w nadzwyczajnych sytuacjach. Poglądowi temu nie przeczy fakt, że współczesne rządy nagminnie uciekają się do pożyczek. Wyrazem tego jest występowanie deficytu budżetowego, a w konsekwencji wzrastający dług publiczny.
Do tych wielce złożonych kwestii powrócę później. W tym miejscu zauważmy tylko, że deficyt budżetowy, czyli skłonność rządów do zaciągania pożyczek, znajduje teoretyczną podbudowę, a praktycznym tego wyrazem jest realizowana przez poszczególne rządy doktryna ekonomiczna. Warto też dodać, że wejście rządu (państwa) na drogę pożyczek może prowadzić do pułapki zadłużenia, z której niezwykle trudno wyjść. Dotyczy to nawet tak bogatych krajów jak Stany Zjednoczone, których dług publiczny wzrastał, a próby ograniczenia go, jak i deficytu budżetowego, były nieskuteczne.
Leave a reply