Z wymienionych przyczyn znaczenie podatków dochodowych w tworzeniu funduszy publicznych związane jest z podatkami obciążającymi dochód gospodarstw domowych, zwłaszcza dochód z pracy najemnej.
Podatki od wydatków są typowymi podatkami od konsumpcji, jednak zakres ich stosowania jest ograniczony, w porównaniu np. z podatkami przychodowymi, które także przecież obciążają wydatki związane z konsumpcją. Różnica polega nie tylko na tym, że podatki przychodowe mają charakter powszechny, podczas gdy podatki od wydatków stosowane są wybiórczo. Przedmiotem opodatkowania są wydatki ponoszone na zakup dóbr luksusowych (np. futra, jachty, samochody) i dóbr, które tradycyjnie uważane są za domenę skarbu państwa (sól, alkohol, zapałki, a ostatnio także paliwa płynne). Podatek od takich wydatków nosi nazwę: akcyza: terminem tym w średniowieczu określano podatek w ogóle2.
Z punktu widzenia związku między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem rozróżnia się:
– podatki bezpośrednie,
– podatki pośrednie.
Podatki bezpośrednie to takie podatki, w przypadku których istnieje precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem, tzn. rodzajem podatku, jego wysokością, trybem płacenia, a podatnikiem. Typowymi przykładami podatków bezpośrednich są podatki dochodowe i podatki majątkowe.
Podatki pośrednie, co wynika z ich nazwy, obciążają podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym związku z jego sytuacją dochodową i majątkową. Jako takie są podatkami ukrytymi, a ciężary ponoszone przez podatników są bardziej anonimowe. Klasycznymi podatkami pośrednimi są wszystkie podatki od sprzedaży (podatki przychodowe, akcyza). Wprawdzie w dużym przybliżeniu można określić, którzy podatnicy ponoszą ciężary pewnych podatków pośrednich, ale nie zmienia to natury tych podatków. Jest zrozumiale, że podatek od luksusowych dóbr (akcyza) płacą podatnicy o wyższych dochodach i wyższym statusie majątkowym, ale już w przypadku powszechnego podatku od towarów i usług rozłożenie ciężarów tylko formalnie jest takie samo. W istocie ciężary takie są relatywnie wyższe przy zakupach towarów i usług dokonywanych przez grupy podatników o niższych dochodach.
Leave a reply