Opisany wyżej przedmiot finansów publicznych wskazuje wyraźnie na fakt, że znajdują się one w polu zainteresowania różnych dyscyplin, lub inaczej, że nauka o finansach publicznych ma charakter interdyscyplinarny.
Wynika to z cech zjawisk i procesów występujących w ramach finansów publicznych. Ten interdyscyplinarny charakter nauki o finansach publicznych daje zresztą szansę lepszego rozpoznania zjawisk i procesów, ale stwarza też pewne niebezpieczeństwa ,.zawłaszczenia” przedmiotu finansów publicznych przez jedną dyscyplinę i minimalizowania znaczenia innych aspektów powstawania i rozdysponowywania pieniężnych środków publicznych. Rodzi to określone trudności definicyjne, prowadzące do nieporozumień. Tak np. P.M. Gaudemet wprawdzie uznaje ,,graniczny” – jak to określa – charakter finansów publicznych, ale w definicji stwierdza: „Finanse publiczne stanowią gałąź prawa publicznego [podkreślenie – S.O.], którego przedmiotem jest badanie norm dotyczących publicznych zasobów pieniężnych oraz [dokonywanie – S.O.] operacji tymi zasobami”9. Definicję taką należy odrzucić, gdyż nie oddaje ona rzeczywistej treści finansów publicznych. Jest zrozumiałe, że powstawanie i rozdysponowywanie funduszy publicznych nie może się odbywać w próżni prawnej i, tak jak wiele innych dziedzin życia gospodarczego oraz społecznego, jest regulowane normami prawnymi. Nie można jednak zapominać, że prawo ma charakter służebny i instrumentalny wobec funduszy publicznych, a nie odwrotnie.
Stąd też doceniając znaczenie norm prawnych dla funkcjonowania finansów publicznych jestem skłonny pozostać przy tezie, że finanse publiczne są przedmiotem badania wielu dziedzin. Jednak nie ze względu na profesjonalne zainteresowania autora pracy, lecz przede wszystkim z uwagi na obiektywną treść kategorii finansów publicznych trzeba stwierdzić, że są one przedmiotem szczególnego zainteresowania nauk ekonomicznych. Wynika to z pieniężnego charakteru zjawisk i procesów występujących w obszarze finansów publicznych, jak również z faktu, że są one elementem systemu tworzenia i wykorzystywania dochodów w gospodarce.
Finanse publiczne jako przedmiot zainteresowania różnych dyscyplin cz. II
Finanse publiczne są więc elementem gospodarki. Instrumenty finansowe, takie jak: podatki, opłaty, dotacje, pożyczki itd. wpływają bezpośrednio lub pośrednio na całą gospodarkę narodową oraz na mikropodmioty. Procesy tworzenia funduszy publicznych ograniczają więc dochody jednych podmiotów, a jednocześnie zwiększają dochody innych podmiotów. Redystrybucja dochodów dokonywana przez system finansów publicznych wywiera wpływ na funkcjonowanie mechanizmu rynkowego przez regulowanie popytu na towary i usługi, podaży towarów i usług, rynku czynników wytwórczych (praca żywa), rynku kapitałowego itd. Szersza argumentacja przemawiająca za ekonomiczną treścią finansów publicznych jest więc zbędna.
Powracając do prawnych aspektów funkcjonowania finansów publicznych należy zauważyć, że jest ono możliwe dzięki istnieniu norm prawnych, zresztą różnej rangi – poczynając od ustawy zasadniczej, w której, z reguły, określone są kompetencje organów władzy w sprawach finansów publicznych (budżet państwa, budżety samorządowe), przez ustawy o ustroju budżetowym, aż po szereg aktów wykonawczych organów władzy różnego szczebla. Finanse publiczne są więc przedmiotem szerokiego zainteresowania nauk prawnych.
Finanse publiczne są instrumentem władzy, stąd też muszą być analizowane w kontekście funkcjonowania mechanizmu politycznego. Chodzi np. o badanie wpływu różnych czynników politycznych (doktryn, programów) na wielkość funduszy politycznych, źródła ich powstawania, kierunki wydatkowania środków publicznych itp. Wyłania się stąd pole zainteresowań finansami publicznymi ze strony nauk politycznych.
Leave a reply