Zanim skonkretyzuję kryteria oceny systemu finansów publicznych, którymi będziemy się posługiwać w dalszych rozważaniach, odwołam się do cech, a zarazem kryteriów systemu finansowego w ogóle. Z. Fedorowicz analizując funkcjonowanie systemu finansowego gospodarki wprowadza pojęcie racjonalnego systemu finansowego. Zdaniem cytowanego autora kryteriami racjonalnego systemu finansowego są4:
– 1) kryterium efektywności systemu finansowego, przez którą należy rozumieć efektywność jego oddziaływania na przebieg procesów realnych z punktu widzenia optymalizacji zaspokojenia jednostkowych i zbiorowych, bieżących i przyszłych potrzeb społeczeństwa,
– 2) kryterium zgodności regulacji systemowej z naturą regulowanych zjawisk i praw ekonomicznych, które rządzą ich ruchem,
– 3) kryterium wewnętrznej zgodności norm systemu finansowego,
– 4) kryterium prostoty konstrukcji norm regulujących i ich systemu,
– 5) kryterium zdolności systemu finansowego do samoregulacji.
Sformułowane kryteria nie wymagają, u zasadzie, szerszego wyjaśnienia. Kryterium efektywności systemu finansowego pokrywa się z opisanym kryterium skuteczności systemu finansów publicznych z wszystkimi wskazanymi trudnościami z zastosowaniem tego kryterium w praktyce.
Pewnego wyjaśnienia wymaga kryterium zdolności systemu finansowego do samoregulacji. W teorii systemów wprowadza się pojęcie stabilności, aby określić czy pewne zakłócenia w funkcjonowaniu systemu może on samoczynnie wyeliminować, czy też zakłócenia są tak duże, iż system ulega unicestwieniu5. Z. Fedorowicz stwierdza, że zdolność systemu finansowego do samoregulacji ma wiele zalet w porównaniu z reformowaniem systemu. Samoregu- lowanie norm systemu finansowego nie zmienia – zdaniem cytowanego autora – reguł postępowania, którymi kierowały się jednostki gospodarujące w swojej działalności6. Należy więc zauważyć, że zmiana systemu finansowego, którą Z. Fedorowicz określił jako reformowanie systemu, jest przedsięwzięciem radykalnym z daleko idącymi skutkami dla podmiotów, w stosunku do których system finansowy określa reguły działania.
Leave a reply