Przejście od gospodarki feudalnej do kapitalistycznej wymagało zgromadzenia niezbędnych funduszy (kapitałów). W historii gospodarki ten okres nazywany jest pierwotną akumulacją kapitału. Miał on miejsce w krajach zachodnich w wiekach XVI-XVIII. W procesie tym aktywną rolę odegrało państwo, zwłaszcza w Hiszpanii, Portugalii, Holandii, Francji i Anglii. Państwo było aktywnym podmiotem systemu kolonialnego. Akumulacja pierwotna miała charakter brutalny, uciekano się do przemocy, grabieży, wywłaszczeń przy czynnej pomocy państwa. Państwo wspierało akumulację pierwotną m.in. przez wydzierżawianie podatków, wydzierżawianie zasobów i majątków królewskich (np. żup solnych, floty), dokonywanie zamównień inwestycyjnych oraz kontraktowanie dostaw dla wojska. Środki uzyskane z podatków kierowane były do firm prywatnych, co umożliwiało ich ekspansję i kumulację kapitału8. S. Kuznets w fundamentalnym dziele na temat wzrostu gospodarczego narodów zwraca uwagę na trudności kwantyfikacji roli, jaką państwo odegrało w promowaniu nowoczesnego wzrostu gospodarczego, jednak wpływ ten jest niezaprzeczalny. Kuznets stwierdza, że „nowoczesny wzrost gospodarczy wymaga w dużym stopniu udoskonalonej infrastruktury, w zakresie której trudności osiągnięcia przychodów mogą zniechęcać do podejmowania inwestycji prywatnych. Państwo reprezentujące społeczność musi albo samo budować transport, łączność, energetykę i przyjąć odpowiedzialność za infrastrukturę w zakresie oświaty, albo co najmniej wspomagać prywatną przedsiębiorczość w tych dziedzinach”9.
Leave a reply