Instytucja ubezpieczeń w ogóle to jedna z najstarszych instytucji finansowych. Powstała ona jako odpowiedź na występowanie ryzyka w życiu człowieka i w jego działalności gospodarczej. Wyrazem zabezpieczenia się człowieka przed skutkami ryzyka i skutkami zdarzeń losowych było organizowanie się grup ludzi połączonych wspólnymi interesami, a więc np. prowadzących ten sam rodzaj działalności. Tak np. rozwinęły się ubezpieczenia w handlu, w transporcie, ubezpieczenia ogniowe. Podstawą wszelkiego rodzaju ubezpieczeń jest solidarność, której ekonomiczny sens polega na tym, że ciężary związane ze szkodami losowymi rozkładają się na dużą liczbę podmiotów, ceną za ochronę ubezpieczeniową jest wnoszenie przez każdy podmiot składki ubezpieczeniowej. Istota zdarzeń losowych polega na tym, że na ich wystąpienie narażone jest wiele (wszystkie) podmiotów, ale zdarzeniami tymi dotkniętych zostanie tylko pewna (na ogół niewielka) ich część. Pozwala to zrekompensować poniesione straty podmiotów dotkniętych zdarzeniami losowymi, chroniąc ich przed bankructwem. Instytucja ubezpieczeń wyrosła więc na polu działalności gospodarczej.
Rozwój gospodarczy świata, wywołany przede wszystkim rozwojem kapitalistycznych stosunków produkcji, wytworzy! nową kategorię społeczną – pracowników najemnych, dla których jedynym źródłem utrzymania były, i nadal są, dochody z pracy, a nie dochody z tytułu własności, zwłaszcza własności kapitału i ziemi. Powstanie kapitalistycznych stosunków produkcji doprowadziło do powstania na niespotykaną wcześniej skalę wielu problemów społecznych. Źródłem tych problemów były sytuacje, w których pracownicy najemni pozbawieni byli możliwości zdobywania dochodów (środków do życia). Takimi typowymi sytuacjami są:
– brak możliwości znalezienia pracy lub jej utrata,
– przejściowa niemożność podjęcia pracy ze względów zdrowotnych,
– trwała niemożność podjęcia pracy ze względów zdrowotnych, w tym także na skutek kalectwa, które powstało podczas wykonywania pracy,
– niemożność pracy ze względu na wiek.
Kwestia obowiązków państwa w zakresie ubezpieczeń cz. II
Te szczególne sytuacje, w których mogli się znaleźć pracownicy najemni, wykazywały wiele analogii do zagrożeń, na które narażone są podmioty gospodarcze podczas działalności. Wyjątkiem jest sytuacja, w której człowiek z przyczyn naturalnych (wiek) traci zdolność do osiągania dochodów.
Poszukiwanie rozwiązań tych trudnych sytuacji dla większości obywateli rozpoczęło się od kształtowania się zachowania leżącego niejako w naturze człowieka, związanego z przezornością indywidualną. Jej istota polega na tym, że każdy człowiek powinien zadbać o swój byt w trudnych warunkach, gdy nie jest już w stanie osiągać dochodów. Realizacja zasady przezorności indywidualnej może się odbywać bez włączania instytucji ubezpieczeniowych oraz przy wykorzystaniu instytucji ubezpieczeniowych. W pierwszym przypadku dokonuje się to przez:
– tworzenie rezerw pieniężnych (odkładanie dochodów) i zatrzymywanie ich bezpośrednio u siebie, co jest oceniane jako prymitywny i mało bezpieczny sposób,
– tworzenie rezerw z osiąganych dochodów i lokowanie ich w bankach w postaci depozytów, papierów wartościowych różnego rodzaju (w tym skarbowych) lub innych aktywów.
Skuteczność decyzji ludzi zabezpieczających swój byt w okresach, w których nie będą w stanie osiągać dochodów, jest – w warunkach gospodarki pieniężnej – zagrożona zjawiskami inflacyjnymi. Z tych właśnie względów ludzie poszukują bardziej pewnych gwarancji swojej przyszłości. Poszukiwaniom tym wychodzi naprzeciw idea ubezpieczeń.
Połączenie idei przezorności indywidualnej z ideą ubezpieczeń następuje wówczas, gdy oszczędności (rezerwy na przyszłość) są lokowane w wyspecjalizowanych instytucjach ubezpieczeniowych. Rozwiązanie to ma chronić ubezpieczające się osoby przed negatywnymi skutkami inflacji, gdyż towarzystwa ubezpieczeniowe przez politykę inwestycji finansowych powinny zapewnić przyszłym świadczeniobiorcom zachowanie realnej wartości świadczeń. Przy korzystaniu z instytucji ubezpieczeniowych mamy więc do czynienia z pewnymi przejawami przezorności grupowej w tym sensie, że organizacje, do których przystępują ubezpieczające się osoby, skupiają obywateli, których łączy wspólna idea zabezpieczenia się na przyszłość. Jednak decyzje w tej kwestii mają charakter indywidualny, są sprawą prywatną każdego obywatela.
Leave a reply