– Kształtowanie finansowych zasobów regionu odbywa się przez:
– transfery publicznych środków finansowych poza region,
– transfery publicznych środków finansowych na rzecz regionu.
O tym jak ukształtuje się ostateczna wielkość zasobów finansowych będących do dyspozycji regionu decyduje przyjęty model podziału kompetencji i obowiązków między szczebel centralny a szczebel regionalny. Podkreślam, że w rozważanym kontekście nie ma znaczenia, czy zasoby finansowe będące do dyspozycji regionu są w gestii państwowych władz regionalnych, czy w gestii samorządowych władz lokalnych. Natomiast ważne jest, że zasoby te zostaną wykorzystane na zaspokojenie potrzeb mieszkańców, na inwestycje w regionie itd.
Transfery środków publicznych wypracowanych w regionie są konsekwencją istnienia powszechnie stosowanych instrumentów fiskalnych, takich jak podatki, cła, opłaty, dywidendy itp. Transfery te dokonywane są systemowo, czyli niezależnie od tego, czy podmiot opodatkowany, płacący cło itp. znajduje się w takim czy w innym regionie. Transfery środków pieniężnych są, z reguły, formą centralizacji dochodów i ich redystrybucji. Wyróżnić należy dwie podstawowe formy redystrybucji dochodów:
– redystrybucję pionową,
– redystrybucję poziomą.
Redystrybucja pionowa dokonuje się przede wszystkim przez podatki centralne lub tę ich część, która jest przejmowana przez szczebel centralny: organizacyjną formą gromadzenia środków pieniężnych jest budżet państwa. Istota redystrybucji pionowej polega na tym, że w jej wyniku dokonują się zmiany w zasobach finansowych regionów. Zmiany te mają charakter przymusowy, a od rodzaju doktryny ekonomicznej i społecznej zależy, jaka jest skala redystrybucji, tzn. w jakim stopniu wypracowane przez bogatsze regiony dochody przechodzą na rzecz regionów biedniejszych.
Należy zauważyć, że zarówno w teorii jak i w praktyce nie ma jednoznacznej recepty na wyrównywanie dysproporcji rozwojowych między regionami przez przymusową redystrybucję pionową środków. Z jednej strony, podkreśla się konieczność łagodzenia dysproporcji, zwłaszcza wtedy, gdy mają one charakter niezawiniony i powstają np. na skutek braku zasobów naturalnych, niekorzystnego – z punktu widzenia działalności gospodarczej – ukształtowania terenu czy niekorzystnych warunków klimatycznych. Uzasadnienie ingerencji fiskalnej władz centralnych w dochody wypracowane w regionach zawarte jest w tezie, że państwo powinno zapewnić określony standard życia, czyli zaspokojenia podstawowych potrzeb obywateli, niezależnie od miejsca ich zamieszkania.
Leave a reply