Wśród teoretyków rozwoju regionalnego nietrudno jest spotkać przeciwników ingerencji władz centralnych, w wyniku której następuje przemieszczenie dochodów między regionami. Głównym argumentem przemawiającym za neutralną rolą władz centralnych w zakresie podziału dochodów wypracowanych przez poszczególne regiony jest to, iż ingerencja władz centralnych zniechęca do powiększania dochodu narodowego w bogatszych regionach. Z tych właśnie względów władze centralne nie tylko nie powinny hamować wzrostu dochodu narodowego w tych regionach, lecz wzrost ten powinny popierać, gdyż regiony bogate, dynamiczne, są – jak to się określa – „lokomotywą” rozwoju całej gospodarki, z czego korzyści odnoszą także regiony biedniejsze. Argumentację tę można zrozumieć, nie zmienia to jednak faktu, że zalecane władzom centralnym ograniczenia w zakresie silniejszej ingerencji w dochody regionów bogatszych mogą prowadzić do zwiększania odległości między biegunami, na których znajdują się bogate i biedne regiony.
Pozioma redystrybucja dochodów między regionami polega na przekazywaniu, najczęściej dobrowolnym, środków pieniężnych przez bogate regiony biedniejszym. Jest kwestią otwartą, na jakich zasadach środki te są przekazywane, tzn. którym regionom, ile środków, kto o tym decyduje itd. W każdym razie pozioma redystrybucja środków ma to do siebie, że jest bardziej spontaniczna, jest wyrazem dobrej woli regionów bogatszych. Rozwiązanie takie może być również skutecznym narzędziem łagodzenia dysproporcji rozwojowych w przekroju przestrzennym w tym znaczeniu, że odpada tu element przymusu, a negocjacje w sprawie redystrybucji dochodów odbywają się bez władz centralnych,
Z punktu widzenia instytucjonalnego finanse regionalne mogą przybierać formę budżetu regionu (województwa, stanu, kraju związkowego itp.). Budżet regionu jest podstawową formą gromadzenia i rozdysponowywania środków publicznych. Sposób jego tworzenia jest zdeterminowany charakterem regionu i jego miejscem w systemie władz publicznych. W szczególności istotne jest, czy region ma charakter rządowy (państwowy), samorządowy, czy też – co się niekiedy zdarza – rządowo-samorządowy.
Oprócz budżetu na poziomie regionalnym wykorzystywane są różnego rodzaju publiczne fundusze regionalne, które mogą działać jako fundusze niezależne od władz centralnych, albo wkomponowane w strukturę organizacyjną ogólnokrajowego funduszu. Między różnymi szczeblami funduszu zachodzi wtedy szereg transferów. Sytuacja taka występuje np. w Polsce w przypadku funduszy tworzonych w sferze ochrony środowiska.
Na szczeblu regionalnym mogą też działać regionalne agencje władz publicznych o różnym profilu, których wspólnym celem jest promowanie rozwoju regionalnego. Do agencji władz publicznych w ogóle powrócę w dalszych rozważaniach.
Leave a reply