Z międzygeneracyjnego charakteru redystrybucji dochodów przez ubezpieczenia społeczne wynika też ważna dla gospodarki sprzeczność między celami czysto ekonomicznymi a celami społecznymi. Nadmierne obciążenie składkami ubezpieczeniowymi generacji czynnej zawodowo obniża motywację do pracy, pozostaje więc w kolizji z efektywnością gospodarowania, czyli – w ostateczności – z procesami wzrostu gospodarczego. Sprzeczność ta przejawia się w ostrej postaci wówczas, gdy ubezpieczenia (składki) mają charakter przymusowy, gdy w system emerytalno-rentowy wbudowane są elementy pozaubezpieczeniowe (fiskalne).
Sprzeczność między celami ekonomicznymi a celami społecznymi można łagodzić przez włączenie ludności pracującej w procesy decyzyjne w sferze ubezpieczeń. Chodzi o podejmowanie decyzji opartych na przezorności indywidualnej, które pozwalają rozwijać się dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, a więc sprzyjają podnoszeniu stopy oszczędzania w gospodarce.
Mikroekonomiczny wymiar ubezpieczeń społecznych polega na tym, że opłacane – dobrowolnie lub przymusowo – składki są podstawą roszczeń emerytalnych zgłaszanych wobec władz publicznych albo wobec prywatnych funduszy emerytalnych, towarzystw ubezpieczających na życie itp. Z mikroekonomicznego, a ściślej indywidualistycznego, punktu widzenia nie są więc istotne zależności, jakie zachodzą w skali gospodarki narodowej, występowanie wzrostu gospodarczego lub jego brak, sytuacja na rynku kapitałowym itd. Skoro pracownik ponosił ciężar składki ubezpieczeniowej, co oznaczało okrojenie jego bieżących dochodów w przeszłości, to uzyskując prawo do emerytury lub renty zgłasza swoje roszczenia wobec władz publicznych lub wobec spółek zarządzających prywatnymi funduszami emerytalnymi.
Dla ubezpieczeń społecznych charakterystyczne jest jednak to, że ostateczne konsekwencje nierównowagi finansowej w funduszach emerytalnych ponosi państwo (władze publiczne). Wynika to po prostu z charakteru świadczeń i szczególnej wrażliwości problemów wywoływanych przez niewydolny system ubezpieczeń społecznych. Skutkiem tej niewydolności może być bardzo trudna sytuacja materialna grup ludności – osób w podeszłym wieku, schorowanych, wymagających stałej opieki itp. Wszystko to wymusza interwencję finansową władz publicznych (państwowych i samorządowych). Powstaje konieczność dofinansowywania ubezpieczeń społecznych z innych funduszy publicznych, zwłaszcza z budżetu państwa !/lub budżetów samorządowych. Wydatki te mogą być dokonywane w ramach opieki społecznej.
Leave a reply