Jak łatwo zauważyć, wiele z wymienionych zasad budżetowych ma charakter uniwersalny w tym sensie, że wykracza poza ramy budżetu. Są to zasady: gospodarności, operatywności, przejrzystości, realności itp. Stąd też J. Kaleta słusznie zwraca uwagę, że zasady te powinny być respektowane we wszystkich planach finansowych państwa, a nie tylko w budżecie22.
Po wyjaśnieniu istoty zasad budżetowych łatwiej jest ustosunkować się do kwestii spornych. Należy w szczególności odrzucić krańcowe poglądy na rolę zasad budżetowych w funkcjonowaniu współczesnego budżetu. Zasad budżetowych nie można ani fetyszyzować, ani ignorować. Doświadczenie wskazuje, że kurczowe trzymanie się pewnych zasad budżetowych byłoby hamulcem rozwoju społeczno-gospodarczego. Można wymienić wiele przykładów, że dystansowanie się praktyki od niektórych zasad budżetowych przynosiło korzyści natury gospodarczej i społecznej. Naruszenie np. zasady zupełności budżetu pobudziło aktywność różnych podmiotów w kierunku gromadzenia dochodów poza budżetem (na funduszach celowych), co w rezultacie doprowadziło do lepszej realizacji rozmaitych funkcji państwa. W przypadku prowadzenia bezpośredniej działalności gospodarczej przez państwo (przedsiębiorstwa państwowe) konsekwentne przestrzeganie zasady zupełności budżetu prowadziłoby wręcz do absurdu, gdyż budżetem państwa powinny – stosownie do pierwotnej idei tej zasady – być objęte przychody i rozchody tych przedsiębiorstw. Ujęcie takie pozostaje w sprzeczności z ekonomiczną treścią strumieni tworzących budżet państwa: budżet ujmuje bowiem dochody. W konsekwencji, objęcie budżetem procesów finansowych przedsiębiorstw i innych jednostek gospodarczych tzw. metodą brutto prowadziłoby do zaciemniania obrazu gospodarki budżetowej (Finansowej) państwa, jako że budżet rejestrowałby dochody i wydatki pozorne.
Z kolei lekceważenie zasad budżetowych może prowadzić – co także potwierdza praktyka – do wielu negatywnych zjawisk. Ignorowanie np. zasad przejrzystości i jawności budżetu prowadzi z reguły do niegospodarności i nadużywania władz wykonawczych w stosunku do władz przedstawicielskich, a więc całego społeczeństwa. Nie trzeba dodawać, że stan taki nie sprzyja obiektywizacji zakresu redystrybucji budżetowej i wywołuje negatywne skutki funkcjonowania gospodarki narodowej.
Konkludując należy stwierdzić, że zasady budżetowe są i pozostaną w przyszłości ważnymi oraz pożytecznymi wskazówkami prowadzenia działalności finansowej państwa. Wśród zasad budżetowych szczególna rola przypada zasadzie równowagi. Ranga tej zasady, wysoka zwłaszcza w ostatnich latach, wymaga przedstawienia w oddzielnym rozdziale.
Leave a reply