Dla uformowania budżetu państwa kluczowe znaczenie miało coraz wyraźniejsze wraz z upływem czasu zarysowywanie się granic gospodarki publicznej. Proces ten rozpoczął się w XIV wieku we Francji. Stosunkowo wcześnie rozdział taki dokonał się w Polsce: już w 1504 r. podczas obrad Sejmu w Piotrkowie rozdzielono skarb koronny i skarb publiczny.
Zasadnicze znaczenie dla rozwoju budżetu państwa miał rozwój parlamentaryzmu. Z punktu widzenia budżetu oraz całej gospodarki publicznej system parlamentarny sprzyjał obiektywizacji zakresu redystrybucji dochodów, których narzędziem był i nadal jest budżet państwa. Ze względu na ekonomiczne i społeczne znaczenie ciężarów podatkowych, parlament jako przedstawiciel podatników stopniowo ograniczał uprawnienia władz wykonawczych do nakładania nowych bądź podwyższania istniejących podatków. Prekursorskie uprawnienia w tej dziedzinie miał parlament angielski: już w 1273 r. król Edward I wprowadził do Wielkiej Karty Wolności zapis zabraniający nakładania podatków bez zgody podatników. Także w Polsce
Zdaniem T. Grodyńskiego w badaniach nad historycznym rozwojem budżetu należy odrębnie rozpatrywać budżet w jego funkcji fiskalnej, czyli zestawienie dochodów i wydatków, a odrębnie jako akt zatwierdzający dochody i wydatki. Budżet w tym drugim znaczeniu jest instytucją znacznie młodszą niż w pierwszym: por. T. Grodyński Zasady gospodarstwa budżetowego ir Polsce nu tle porównawczym, PAU, Kraków 1932, s. 21. stosunkowo wcześnie, bo w 1374 r., król Ludwik Węgierski wprowadził do Paktów Koszyckich zapis, że bez zezwolenia stanów nie można nakładać nowych danin.
Leave a reply