W ujęciu mikroekonomicznym musimy analizować skutki nakładania podatków przez pryzmat rynku, tzn. ich wpływ na kształtowanie się popytu i podaży, na równowagę na rynku danego dobra (czynnika wytwórczego), a w ostateczności na decyzje producentów, konsumentów i inwestorów.
Analizę rozpoczniemy od typowego przykładu, w którym podatek nakładany na producenta spotyka się z określoną reakcją nabywcy. Nie jest przy tym istotne czy podatek ten jest nakładany na produkowane towary i usługi konsumpcyjne, czy też na dobra inwestycyjne i zaopatrzeniowe. W gospodarce rynkowej rządzi bowiem uniwersalne prawo popytu i podaży.
Rysunek 7 przedstawia wpływ nakładanego podatku na popyt i podaż na rynku dobra A. Zakładamy, że podatek jest płacony według stawki procentowej w stosunku do ceny brutto dobra A. Jeżeli zatem przyjmiemy, że krzywa Da reprezentuje popyt na dobro A, natomiast krzywa Su reprezentuje podaż tego dobra oraz że w punkcie wyjściowym analizy dobro to nie jest opodatkowane podatkiem obrotowym (podatkiem od wartości dodanej), to wówczas równowaga między popytem na dobro A a jego podażą znajduje się w punkcie przecięcia się tych krzywych – punkt R. W punkcie tym dobro A osiąga cenę odpowiadającą odcinkowo ON i po tej cenie producent (sprzedawca) jest skłonny sprzedać dobro A, natomiast nabywca jest skłonny kupić dobro A w ilości odpowiadającej odcinkowi OC. Jak łatwo zauważyć, cena równowagi jest dla producenta (sprzedającego) ceną netto, tzn. bez opodatkowania. W analizowanym przypadku zakładamy wysoki udział kosztów stałych w globalnych kosztach wytwarzania. Przedsiębiorstwo ograniczając podaż (produkcję) może jedynie zmniejszyć wielkość kosztów zmiennych, traci jednak korzyści (zyski) wynikające ze skali produkcji. Jeżeli dobro A zostanie obciążone podatkiem od sprzedaży w wysokości odpowiadającej odcinkowi NT, to konsekwencją tego będzie przesunięcie krzywej podaży do góry wykresu, ponieważ nałożenie podatku na dobro A spowoduje wzrost ceny tego dobra. W rezultacie popyt na dobro A zmniejszy się o wielkość odpowiadającą odcinkowi BC. Charakterystyczne jest jednak, że w konsekwencji nałożenia podatku maleje popyt i podaż na rynku dobra A, czego wyrazem jest nowy punkt równowagi /?'. Podkreślenia wymaga także fakt, że w wyniku nałożenia podatku rośnie cena brutto, a spada cena netto, którą teraz odzwierciedla odcinek ON'.
Leave a reply