O podatkowym lub ubezpieczeniowym charakterze składki na ubezpieczenie społeczne decyduje – jak już podkreślałem w rozdziale 5 – model organizacji i finansowania tej dziedziny. Jeżeli państwo realizuje system zaopatrzenia emerytalno-rentowego, w którym związek między wnoszoną składką a wypłacanymi świadczeniami jest mało przejrzysty, to podmioty wnoszące składkę postrzegają ją jako obciążenie o charakterze daniny publicznej (podatku). Inaczej jest, jeżeli składka na ubezpieczenie społeczne jest traktowana jako cena, którą płaci podmiot za przyszłe świadczenia emerytalne, a sposób organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych jest oparty (co zresztą wynika z nazwy) na zasadzie przezorności grupowej lub indywidualnej. Fundusze emerytalno-rentowe mogą mieć charakter funduszy publicznych. Jednak państwo może część odpowiedzialności materialnej pozostawiać do swobodnej decyzji pracownika i/lub przedsiębiorcy. Fundusze tworzone z takich dobrowolnych składek najczęściej mają charakter prywatnych funduszy emerytalnych i jako takie pozostają wprawdzie przedmiotem zainteresowania państwa, lecz nie wchodzą w skład finansów publicznych. Podobnie rzecz się ma z składkami na ubezpieczenie zdrowotne, które mogą mieć charakter publicznej daniny celowej. Jednak, czy tak jest, decyduje sposób organizacji finansowania sektora służby zdrowia.
Składki (wpłaty) obowiązkowe na publiczne fundusze celowe mające charakter przymusowy są, w istocie, rodzajem daniny publicznej, tyle że wnoszonej nie do funduszy typu budżetowego, lecz do funduszy typu parabudże- towego. Z rozważanego tu punktu widzenia nie ma to jednak znaczenia: rozróżnienie to jest istotne ze względu na odmienność zasad gospodarki środkami publicznymi. Zdarzają się sytuacje, w których podmioty wnoszące składki na rzecz danego funduszu publicznego jednocześnie korzystają ze środków tego funduszu. W sytuacjach takich składki wnoszone na rzecz funduszu publicznego nie mają już charakteru czystej daniny publicznej, gdyż mamy tu do czynienia z pewnym kontrświadczeniem ze strony gestora funduszu publicznego.
Leave a reply