Dokonam teraz przeglądu ważniejszych teorii finansów publicznych, gdyż odgrywały one znaczącą rolę w praktycznym posługiwaniu się finansami publicznymi. Teorie finansów publicznych były i nadal są podstawą polityki państwa w zakresie nakładania ciężarów podatkowych oraz w zakresie wydatkowania publicznego.
Związek finansów publicznych z funkcjonowaniem całej – powiedzielibyśmy dzisiaj – gospodarki narodowej sprawiał, że teorie finansów publicznych stanowiły element ogólnej teorii ekonomicznej i wyprowadzanych z niej doktryn ekonomicznych i społecznych.
Wpływ finansów publicznych na życie poszczególnych obywateli, różnych grup społecznych czy wreszcie całego społeczeństwa powodował, że w formułowanych teoriach finansów publicznych występowały pierwiastki społeczne, etyczne i religijne. Z. Fedorowicz słusznie więc zauważa, że „podstawy teorii finansów publicznych (czy polityki finansowej państwa), prezentowanych przez różnych autorów, leżą w poglądach teoretyczno-ekonomicznych i społeczno-politycznych”1.
Silny wpływ religii oraz poglądów filozoficznych na posługiwanie się finansami publicznymi – a ściślej ich elementami, zwłaszcza podatkami – był widoczny w okresach, w których nie było rozwiniętej myśli i teorii ekonomicznej. W historii nowożytnej myśli ekonomicznej przyjmuje się, że zwarty system teoretyczny opisujący podstawy kapitalistycznego sposobu produkcji został stworzony przez fizjokratyzm2, chociaż elementy systemowego podejścia do gospodarki spotykamy już w poglądach kameralistów niemieckich.
Leave a reply