Opisane wyżej gospodarcze i społeczne skutki podatków są podstawą poszukiwań optymalnego systemu podatkowego. Mimo wieloletnich dociekań i weryfikacji empirycznej systemów podatkowych nie udało się przekonująco sformułować cech dobrego systemu podatkowego. Co więcej, można stwierdzić, że nie ma czegoś takiego, jak uniwersalny system podatkowy, tzn. taki, który mógłby obowiązywać zawsze i wszędzie. Podatki są kategorią historyczną, stąd też ich zmiana w danym kraju może okazać się trudna ze względu na pewne przyzwyczajenia społeczeństwa. Przy zmianach w systemie podatkowym muszą być uwzględnione konkretne warunki ekonomiczne, społeczne i polityczne danego kraju.
Pomimo tych zastrzeżeń, wieloletnia obserwacja funkcjonowania podatków pozwala jednak sprecyzować pewne cechy „dobrego” systemu podatkowego. Przede wszystkim panuje powszechne przekonanie, że realizacja współczesnych funkcji podatków nie jest możliwa w ramach koncepcji podatku jedynego. Pierwszą trudnością, która pojawia się przy ewentualnym wprowadzeniu jedynego podatku, jest wybór przedmiotu opodatkowania. Czy ma nim być majątek, wydatki (konsumpcja), dochód: cały czy z wybranego tytułu (płace) itd.
Nawet wstępne rozważenie propozycji podatku jedynego prowadzi do wniosku, że ciężary podatkowe mogłyby być nierównomiernie rozłożone. Nie każdy jest posiadaczem ziemi, domu, majątku produkcyjnego itd. Gdyby nawet oprzeć jedyny podatek na dochodach – co jest rozwiązaniem najbardziej realistycznym – to i tak wystąpią negatywne jego skutki. H. Dalton dostrzega następujące11:
– opodatkowanie niskich dochodów jest trudne, a koszty poboru wysokie,
– poza opodatkowaniem pozostają spadki, które przede wszystkim powinny być obciążone podatkami,
– występuje proces hamowania oszczędzania.
Z kolei przyjęcie wydatków jako przedmiotu jedynego podatku sprowadzałoby się, praktycznie biorąc, do wprowadzenia podatku od towarów i usług. Jednakże wobec tego, że znaczenie poszczególnych towarów (grup towarów) i usług jest niejednakowe dla różnych ludzi, oparcie podatku jedynego na jednym rodzaju towarów i usług nie zaspokajałoby finansowych potrzeb władz publicznych. Zmuszałoby to do wprowadzania różnych stawek podatkowych na różne towary, co podważa ideę podatku jedynego.
Leave a reply