Podstawowe kryterium podziału wydatków publicznych wiąże się z funkcjami państwa i samorządu. Funkcje te, z kolei, mogą być różne, zawsze jednak należy do nich zaliczyć trzy podstawowe:
– 1) klasyczne funkcje publiczne państwa (obrona narodowa, bezpieczeństwo wewnętrzne, administracja publiczna),
– 2) socjalne funkcje władz publicznych,
– 3) ekonomiczne funkcje państwa.
– W ramach klasycznych funkcji publicznych państwa rozróżnia się:
– funkcje zewnętrzne,
– funkcje wewnętrzne.
Funkcje zewnętrzne polegają na tym, że władze państwowe mają obowiązek zapewnienia społeczeństwu bezpieczeństwa, co wiąże się ze znacznymi wydatkami publicznymi na utrzymanie armii. W ramach funkcji zewnętrznych ponosi się też wydatki na utrzymanie służb zagranicznych państwa. W ramach funkcji wewnętrznych ponosi się wydatki na utrzymanie administracji, sądownictwa, bezpieczeństwa wewnętrznego itd. Funkcje wewnętrzne współczesnego państwa nie ograniczają się jednak do klasycznych funkcji publicznych, są też związane z funkcjami socjalnymi i funkcjami gospodarczymi1.
Na podstawie analizy wydatków publicznych według realizowanych przez państwo i samorządy funkcji można zidentyfikować rodzaj realizowanej doktryny ekonomiczno-społecznej, program partii rządzącej itp. Istotna jest także struktura wewnętrzna wydatków np. na cele socjalne lub wydatków gospodarczych: ten przekrój pozwala ustalić strukturę ekonomiczno-społeczną wydatków publicznych. Jest to więc pogłębienie podziału wydatków w układzie funkcjonalnym, polegające na określeniu wydatków według działów gospodarki narodowej, a więc wydatków na rolnictwo, ochronę środowiska, edukację, ochronę zdrowia, opiekę społeczną itp.
Leave a reply