Gromadzenie i rozdysponowywanie pieniężnych środków publicznych wymaga działania określonych podmiotów nie tylko najwyższego szczebla władzy ustawodawczej i wykonawczej, lecz także sieci instytucji (podmiotów), które na bieżąco realizują dochody i wydatki publiczne. Podmioty te mają określoną formę organizacyjną, działają na podstawie określonych aktów normatywnych, w oparciu o określone instytucje finansowe (np. budżet państwa, fundusze ubezpieczeniowe).
Finanse publiczne tworzą więc złożony system w przekroju podmiotowym, organizacyjnym, prawnym, instytucjonalnym, instrumentalnym i in.
W przekroju podmiotowym najważniejszymi elementami systemu finansów publicznych są:
– 1) władze ustawodawcze szczebla centralnego (parlament) oraz władze szczebla pośredniego (rady regionalne) i szczebla samorządowego (rady gminne):
– 2) władze wykonawcze (rządy, zarządy itp.) wymienionych wyżej szczebli:
– 3) aparat skarbowy (finansowy) zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą, zarządzaniem budżetem, funduszami ubezpieczeniowymi itp.: struktura aparatu skarbowego (finansowego) jest w różnych krajach różna, ale funkcje są identyczne lub zbliżone:
– 4) podmioty (jednostki), które są finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szkoły, jednostki wojskowe, jednostki policji itd.)
– W przekroju prawnym system finansów publicznych tworzą:
– 1) konstytucja lub inna ustawa zasadnicza zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych,
– 2) prawo budżetowe, z reguły w randze ustawy, regulujące zasady budowy ustroju budżetowego,
– 3) coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów,
– 4) ustawy podatkowe,
– 5) ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych,
– 6) ustawy o finansach samorządowych (lokalnych, regionalnych),
– 7) ustawy regulujące działalność Ministra Finansów (Skarbu) oraz działalność aparatu skarbowego (finansowego),
– 8) ustawa karno-skarbowa,
– 9) ustawa o zobowiązaniach podatkowych,
– 10) akty normatywne regulujące działalność Ministra Finansów (Skarbu), rządu (w przypadku Polski – Rady Ministrów), innych ministrów, na szczeblu lokalnym zaś zarządu gminy i jego przedstawicieli.
Leave a reply