– 1. Punktem wyjścia planowania jest 1. Punkt wyjścia planowania nie jest obcią- istniejąca baza (przeszłość) żony istniejącą bazą (przeszłością)
– 2. Ocenia koszty i korzyści tylko dla nowej 2. Ocenia koszty i korzyści dla całej (pełnej) działalności działalności
– 3. Operuje wielkościami pieniężnymi jako 3. Operuje celami i rodzajami działalności punkt wyjścia planowania jako punkt wyjścia planowania
– 4. Nie weryfikuje nowych sposobów działa- 4. Ściśle weryfikuje nowe podejścia nia jako integralnego elementu procesu
– 5. Rezultatem jest postępowanie według fo- 5. Rezultatem jest wybór między kilkoma rmuły „uwzględnić to” lub „opuścić to” poziomami usług i kosztów w budżecie
– Metoda ZBB ma dwie wyraźnie wyodrębnione fazy:
– 1) faza pierwsza, polegająca na przygotowaniu pakietów decyzyjnych,
– 2) faza druga, na którą składają się dwa rodzaje czynności:
– a) ustalanie hierarchii pakietów decyzyjnych w oparciu o analizę kosztów i korzyści oraz na podstawie innych subiektywnych przesłanek,
– b) ustalanie podziału środków w sposób odpowiadający tym priorytetom.
Z powyższego wynika, że w ZBB, podobnie zresztą jak i w innych wymienionych metodach, istotną rolę odgrywają tzw. pakiety decyzyjne (decision packages), a każdy pakiet zawiera szereg elementów, które stanowią określone etapy w przygotowaniu decyzji, Do ważniejszych elementów pakietów decyzyjnych należą:
– a) cele, których realizacji służy dany rodzaj działalności,
– b) konsekwencje rezygnacji z tego celu działalności,
– c) różne warianty realizacji tej działalności,
– d) koszty i efekty działalności.
W przygotowaniu pakietów decyzyjnych istotną rolę odgrywa etap alternatywnych ścieżek realizacji określonej działalności. Etap ten składa się z dwóch podetapów:
– a) analiza, na podstawie szacunku kosztów i korzyści, różnych technicznych ścieżek realizacji działalności oraz wybór ścieżki najkorzystniejszej,
– b) analiza różnego poziomu zaangażowania wydatków (środków) publicznych dla wybranej ścieżki realizacji działalności.
W stosowaniu metody ZBB ważną rolę odgrywa ranking, czyli ustalanie hierarchii programów według malejącego znaczenia. Proces rankingu, w połączeniu z techniką analizy alokacji zasobów, umożliwia uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania:
– jakie cele i zadania powinien osiągnąć podmiot (organ władz publicznych) w pierwszej kolejności,
– jakie wydatki (środki) są konieczne do uzyskania tych celów i wykonania zadań,
– ile zadań musi być wykonanych, aby pozyskać niezbędne fundusze.
Istota równowagi budżetowej
W pierwszym przybliżeniu przez równowagę budżetową będziemy rozumieć taki stan budżetu, w którym wydatki znajdują pokrycie w dochodach. Innymi słowy, wydatki budżetu równają się jego dochodom. Równowaga budżetowa rozumiana dosłownie nie występuje prawie nigdy. Najczęściej mamy do czynienia z odchyleniami od stanu równowagi. Jednakże nie tylko w opinii potocznej (czego zresztą nie należy lekceważyć), lecz także w literaturze fachowej przyjmuje się, że nierównowaga budżetu (lub budżet niezrównoważony) występuje tylko wówczas, gdy w budżecie pojawia się deficyt. Budżet państwa wykazujący nadwyżki traktuje się jako zrównoważony. H. Dalton proponował, aby niezrównoważony budżet, w którym występują nadwyżki, określać jako „przerównoważony”, a budżet, w którym występuje deficyt, jako „niedorównoważony”1. Propozycja ta jednak nie przyjęła się.
Jestem za utrzymaniem konwencji, wedle której niezrównoważony budżet oznacza występowanie deficytu, z tym zastrzeżeniem, że w kontekście analizy treści salda budżetowego konieczne jest – co zresztą oczywiste – wskazanie, o jaki typ odchylenia od stanu równowagi budżetu chodzi. Zrozumienie istoty równowagi budżetowej nie jest zatem możliwe bez uwzględnienia:
– 1) rodzaju odchyleń od stanu równowagi między momentem wyjściowym a momentem badanym:
– 2) skali odchylenia od stanu równowagi (chodzi o skalę odchyleń zarówno w ujęciu bezwzględnym jak i relatywnym):
– 3) kierunku ewolucji niezrównoważonego budżetu, czyli ustalenie czy zbliża się on, czy oddala od stanu idealnego, jakim jest równowaga: wymaga to obserwowania zachowania się budżetu w okresach poprzednich, co pozwala ocenić, w jakim stopniu budżet ma cechy stabilności:
– 4) przyczyn naruszających równowagę budżetową: istotne jest odróżnienie przyczyn wewnętrznych od przyczyn zewnętrznych – relacje zachodzące między budżetem a otoczeniem:
– 5) relacji między równowagą systemu finansów publicznych a równowagą budżetu:
– 6) poziomu równowagi budżetowej, gdyż – hipotetycznie – trudności ze zrównoważeniem budżetu są większe przy większych jego wolumenach, czyli większym zakresie redystrybucji budżetowej.
Leave a reply