Rozważając istotę równowagi budżetowej stwierdziliśmy, że idealne zrównoważenie dochodów i wydatków budżetowych jest czymś wyjątkowym. Jeżeli tak, to na ogół budżet państwa wykazuje jakieś saldo, czyli nadwyżkę lub deficyt. Wyłania się stąd ważna kwestia interpretacji salda budżetu państwa.
Salda budżetu państwa nie można sprowadzić wyłącznie do rachunkowego wyliczenia różnicy między dochodami i wydatkami budżetowymi w danym roku. Byłoby to przejawem formalnego, uproszczonego podejścia do nadwyżki lub deficytu budżetowego.
Ekonomiczna analiza nadwyżki i deficytu budżetowego wymaga wyjaśnienia szeregu zagadnień. W szczególności po stronie dochodów budżetowych należy rozróżnić dochody bezzwrotne i zwrotne, zwane też, odpowiednio, dochodami zwyczajnymi i dochodami nadzwyczajnymi, a także dochody z poprzednich okresów. Z kolei po stronie wydatków – wydatki bieżące i majątkowe oraz wydatki na obsługę długów. Istotne znaczenie ma również podział długów na wewnętrzne i międzypaństwowe. Jak łatwo zauważyć, pełna interpretacja treści salda budżetu wymaga spojrzenia na nie z różnych punktów widzenia. Na szczególną uwagę zasługuje rozróżnienie6:
– 1) salda kredytowego i majątkowego,
– 2) salda ogólnego i krajowego,
– 3) salda realnego i nominalnego.
Istota salda kredytowego polega na tym, że budżet uważa się za zrównoważony, jeżeli w ciągu okresu obrachunkowego nie zachodzi powiększenie netto martwego długu publicznego7, co oznacza, że państwo nie zaciąga nowych pożyczek publicznych. W myśl tej koncepcji salda budżetu, do dochodów budżetowych nie mogą być zaliczane środki pochodzące z poprzednich okresów, jak również pożyczki – i to zarówno bezpośrednie, zaciągane w drodze emisji biletów skarbowych, jak też pośrednie, zaciągane w drodze kredytów – udzielane budżetowi przez banki. Z kolei do salda nie mogą być zaliczane wydatki na obsługę długów publicznych oraz nadwyżki budżetowe powiększające zasoby pieniężne budżetu na rachunkach bankowych.
Leave a reply