Finansowanie długu publicznego przez Bank Anglii

09/19/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Rola Banku Anglii w finansowaniu deficytu budżetowego od dawna jest ustalona i zbliżona do roli, jaką pełnią banki centralne w innych krajach o gospodarce rynkowej. Aby wyjaśnić tę rolę, trzeba rozróżnić bieżące oraz średnio- i długoterminowe potrzeby finansowe rządu. Rozróżnienie to jest ważne dlatego, że Bank Anglii bezpośrednio finansuje bieżące potrzeby rządu wtedy, gdy dochody z tytułu podatków nie zapewniają bieżącej płynności finansowej rządu. Finansowanie bieżącego deficytu budżetowego dokonuje się przez zakup od rządu weksli skarbowych, czyli krótkoterminowych instrumentów finansowych, które Bank Anglii sprzedaje przede wszystkim bankom komercyjnym w ramach operacji otwartego rynku. Istoty tych operacji nie będę omawiać. W każdym razie transakcje wekslami skarbowymi dokonywane przez Bank Anglii mają podstawowe znaczenie dla zapewnienia wypłacalności rządu oraz finansowania bieżącego deficytu budżetowego. Bank Anglii występuje tu w roli pożyczkodawcy ostatniej instancji dla rządu. Jest to szczególnie ważne wtedy, gdy inne skarbowe papiery wartościowe (obligacje) są niechętnie nabywane. Sytuacja taka wystąpiła w Wielkiej Brytanii np. w latach 1958-1964, kiedy to londyńskie banki clearingowe radykalnie zredukowały (o ponad 50%) udział państwowych papierów wartościowych w swoich portfelach.

Wyrazem niewielkiego bezpośredniego zaangażowania Banku Anglii w finansowanie bieżącego deficytu budżetowego jest stosunkowo niewielki udział weksli skarbowych w aktywach Banku, jak i udział w finansowaniu deficytu budżetowego w ogóle. (Do sprawy tej jeszcze powrócę.)

Powstaje pytanie, w jaki sposób finansowany jest deficyt budżetowy w pozostałej części. W udzieleniu odpowiedzi na to pytanie pomocna jest zasada przestrzegana w większości krajów zachodnich, że zaciąganie pożyczek przez rząd niemal zawsze jest związane z finansowaniem konkretnych przedsięwzięć gospodarczych, czyli z finansowaniem wydatków majątkowych rządu. W tym celu rząd emituje obligacje skarbu państwa lub obligacje gwarantowane przez skarb państwa. Wymagalność obligacji przekracza z reguły 1 rok. Znaczna część obligacji skarbowych ma charakter długoterminowych papierów wartościowych: niekiedy nawet termin wykupu obligacji nie jest oznaczony.