Obserwacja funkcjonowania gospodarki kapitalistycznej w wielu wysoko rozwiniętych krajach zachodnich po okresie wielkiego kryzysu, a zwłaszcza po drugiej wojnie światowej, od początku lat siedemdziesiątych potwierdzała skuteczność interwencjonizmu państwowego. Szybki wzrost gospodarczy krajów zachodnich, bezkryzysowy – w zasadzie – przebieg procesów gospodarczych, budowa państwa dobrobytu przemawiały na korzyść interwencjonizmu państwowego. Jego wyrazem była interwencja państwa nie tylko w sferę podziału dochodu narodowego, lecz także w sferę produkcji.
Skuteczność interwencjonizmu państwowego, realizowanego przez politykę fiskalną, została znacznie osłabiona w latach siedemdziesiątych, kiedy to gospodarka przodujących krajów zachodnich popadła w stagnację, wyrażającą się minimalną stopą wzrostu gospodarczego, wzrostem bezrobocia, wysoką inflacją itp. Tradycyjne metody interwencjonizmu państwowego nie przynosiły już oczekiwanych rezultatów. Na ogół przyjmuje się, że w latach siedemdziesiątych zaszły głębokie zmiany strukturalne w gospodarkach przodujących krajów na skutek dwóch „szoków naftowych”. W tym miejscu pominę jednak analizę przyczyn trudności gospodarek wysoko rozwiniętych krajów. Dla naszych dalszych rozważań istotne jest, że trudności gospodarcze krajów kapitalistycznych stały się podstawą ataku na teorię keynesowską i cały dorobek neokeynesizmu. Szczególnym obiektem krytyki stało się państwo i stosowane przez nie instrumenty polityki fiskalnej. Krytycy oskarżyli państwo, że przez interwencjonizm narusza filozofię mechanizmu rynkowego, podważa prawa rządzące rynkiem, dewastuje zasoby gospodarki itd. Atak ten nie oznaczał jednak rezygnacji z oddziaływania na gospodarkę w ogóle, ciężar tego oddziaływania przeniósł się jednak z instrumentów fiskalnych na instrumenty monetarne. Ponieważ państwo zostało oskarżone o wywoływanie inflacji przez kreowanie deficytu budżetowego oraz powiększanie długu publicznego, monetaryści za kluczową kwestię uznali regulację podaży pieniądza, głównie za pomocą instrumentów pośrednich, takich jak stopy procentowe, kursy walutowe, stopy obowiązkowych rezerw itp.
Leave a reply