Na podstawie analizy literatury przedmiotu oraz obserwacji funkcjonowania budżetu państwa można wymienić następujące jego cechy:
– 1) budżet państwa jest funduszem scentralizowanych zasobów pieniężnych gromadzonych i dzielonych przez państwo w związku z realizacją zadań (funkcji państwa):
– 2) gromadzenie środków budżetowych odbywa się – z reguły – w sposób przymusowy: ten tryb gromadzenia zasobów budżetowych jest charakterystyczny dla działalności państwa wynikającej z atrybutu władzy:
– 3) szczególna rola budżetu w funkcjonowaniu państwa:
– 4) procesy gromadzenia i dzielenia dochodów za pomocą budżetu implikują zasady ustrojowo-konstytucyjne: najogólniej chodzi o zakres uprawnień władzy ustawodawczej i wykonawczej w określaniu źródeł, wysokości i rodzajów dochodów oraz kierunków wydatków: wymaga to nadania budżetowi państwa formy normatywnej, tzn. formy aktu prawnego wysokiej rangi – ustawy:
– 5) procesy gromadzenia i dzielenia przez państwo dochodów w budżecie zawsze mają charakter nie tylko ekonomiczny, lecz także społeczny: wyraża się to w przejmowaniu części produktu społecznego i dysponowaniu nią, co wpływa na sytuację dochodową i socjalną poszczególnych osób, grup społecznych itd.:
– 6) dochody budżetowe powstają na skutek definitywnego (ostatecznego) przejęcia ich przez państwo od różnych podmiotów: oznacza to, że dochody budżetowe gromadzone w budżecie są bezzwrotne:
– 7) budżet państwa dotyczy działalności organów i podmiotów państwa w przyszłości, stąd też zawsze jest planem dochodów i wydatków państwa na z góry ustalony czas8:
– 8) budżet jako fundusz musi cechować specjalizacja, polegająca na nadaniu rygorów prawnych wydatkom budżetowym:
– 8 Cechę ,,planowości” budżetu nazywa się także niekiedy cechą „uprzedniości”. ale nie zmienia to jej treści – budżet zawsze musi dotyczyć przyszłości jeżeli nie są one związane rygorami prawnymi, które cechują kredyty budżetowe) nie jest on budżetem: najwyżej może być jakimś przewidywaniem lub szacunkiem: L. Kurowski, M. Weralski op.cit.
– 9) wiązanie dochodów i wydatków budżetowych z działalnością państwa w zamkniętym okresie oznacza, że w istocie budżet państwa tworzą strumienie dochodów i strumienie wydatków:
– 10) strumieniowy charakter budżetu oznacza, z reguły, konieczność egzekwowania należnych w danym okresie dochodów, jak również obliguje do wydatkowania środków budżetowych przed upływem okresu budżetowego: ta cecha gospodarowania środkami budżetowymi powoduje istotne skutki dla racjonalności budżetu:
– 11) budżet państwa nie jest jedynym „urządzeniem”, w którym znajduje finansowe odzwierciedlenie działalność państwa, co oznacza, że nie może on być wystarczającą podstawą oceny finansowej działalności państwa.
Przedstawione cechy budżetu państwa w pełni potwierdzają złożoność tej instytucji i tłumaczą trudności ze sformułowaniem definicji budżetu. Z drugiej jednak strony, wyeksponowane cechy budżetu państwa dobrze, jak sądzę, oddają jego istotę. Są też dogodnym punktem wyjścia do wyodrębnienia funkcji budżetu państwa.
Leave a reply