Ekonomiczna istota długu publicznego

Dług publiczny najczęściej określa się jako finansowe zobowiązanie władz publicznych (państwowych i samorządowych) z tytułu zaciągniętych pożyczek. Przyczynami powstawania długu publicznego mogą być jednak także skutki innej działalności władz publicznych, np.: przymusowe wywłaszczenia mienia na zasadach odpłatności, zobowiązania odszkodowawcze i inne.

Najważniejszą przyczyną powstawania długu publicznego jest jednak zaciąganie pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego. Z punktu widzenia treści ekonomicznej procesów powstających w obszarze funduszy publicznych trzeba podkreślić, że pożyczki nie mogą być zaliczane do dochodów budżetowych, lecz stanowią, tak jak na to już zwracałem uwagę, część wpływów środków pieniężnych. Potocznie jednak pożyczki traktowane są jako dochody zwrotne.

Wpływy z tytułu długu publicznego wywołują koszty, które muszą być pokryte w przyszłości. Zaciąganie pożyczek jest więc operacją wywołującą inne skutki ekonomiczne i prawne niż realizowanie dochodów publicznych w formie podatków i przymusowych opłat. Władze publiczne uchwalając deficytowy budżet ponoszą odpowiedzialność za jego sfinansowanie, czyli znalezienie źródeł pożyczek oraz za ich spłatę wraz z odsetkami.

Stąd tak ważnym zagadnieniem jest przeznaczenie środków budżetowych pochodzących z nadzwyczajnych wpływów. Za pomocą pożyczek publicznych powinny być finansowane przede wszystkim wydatki kapitałowe (majątkowe), których efekty wykraczają poza bieżący rok budżetowy. Natomiast nie powinno się dopuszczać do finansowania pożyczkami wydatków bieżących budżetu. Nie powodują one zwiększenia – w przeciwieństwie do wydatków kapitałowych – majątku skarbu państwa, wręcz przeciwnie – spłata takich pożyczek będzie obciążeniem dla państwa.

W niektórych krajach wydatki bieżące i wydatki kapitałowe budżetu są organizacyjnie oddzielone od siebie. Budżet państwa dzieli się na dwie części, tzn. budżet bieżący i budżet inwestycyjny. Podział taki ułatwia bardziej prawidłowe gospodarowanie środkami budżetowymi. Wydatki budżetu bieżącego są finansowane przede wszystkim z dochodów podatkowych. W przypadku budżetu inwestycyjnego głównym źródłem jego wpływów są pożyczki publiczne. Rozwiązanie takie, które niejako instytucjonalnie wiąże źródła wpływów z określonymi wydatkami, ułatwia kontrolę równowagi budżetowej, zwłaszcza w zakresie finansowania zadań za pomocą pożyczek publicznych.

Ciężarom związanym z długiem publicznym może ulżyć inflacja, ale oznacza to, że za jej pomocą dokonuje się redystrybucja dochodów, a istota zaciągania pożyczek zbliża się do istoty podatków i innych danin publicznych.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>