Funkcja kredytowa budżetu była formułowana w dawniejszej literaturze, a obecnie jest jakby zapomniana. Ze względu na treść rola tej funkcji może w przyszłości wzrosnąć. T. Grodyński definiuje funkcję kredytową w sposób następujący: „Z budżetu zatem dowiadujemy się o zakresie zadań, które dane państwo uznało dla siebie za niezbędne i o wynikających z tego koniecznościach i możliwościach obciążenia podatkowego ludności i o wzajemnym stosunku tych zjawisk, wyrażającym się równowagą budżetową”17. W ujęciu tego autora istota funkcji kredytowej budżetu sprowadza się do ustalenia, czy państwo ma zdolność kredytową. Zdolności takiej nie ma – zdaniem T. Grodyńskiego – państwo o nieuporządkowanym, niezrównoważonym budżecie.
Należy podkreślić, że funkcje polityczne budżetu, do których zalicza się funkcję ustrojową, demokratyczną i prawną, są ważne. W kontekście rozważań nad funkcjami budżetu warto zaznaczyć, że niedocenianie funkcji politycznych budżetu może wynikać ze słabej pozycji parlamentu w stosunku do rządu. Istota wszystkich funkcji politycznych budżetu sprowadza się bowiem do relacji między władzą ustawodawczą a władzą wykonawczą lub, inaczej, między- parlamentem a rządem. Należy- też z naciskiem podkreślić, że rozstrzygnięcia natury politycznej dotyczące budżetu przesądzają o randze jego funkcji ekonomicznych. Jeżeli w systemie politycznym uchwalanie budżetu przez parlament pozostaje tylko formalnością, to trudno oczekiwać, aby budżet państwa był narzędziem racjonalizującym procesy gospodarcze. Przeciwnie, stwarza to przesłanki woluntaryzmu. Historia rozwoju budżetu – na co już zwracałem uwagę – jest nierozłącznie związana z rozwojem parlamentaryzmu. Istota funkcji ustrojowej budżetu sprowadza się więc do określenia, z reguły w ustawie zasadniczej (konstytucji), zakresu uprawnień władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej w sprawach budżetowych. Jest to jednak zewnętrzna forma realizacji ustrojowej. Jej istota polega na tym, że budżet państwa jest przede wszystkim narzędziem zachowania danego ustroju społeczno-gospodarczego, jest atrybutem władzy. Inną kwestią jest, w jaki sposób władza posługuje się budżetem. W krańcowym przypadku może powstać sytuacja, w której polityka i gospodarka budżetowa jest jedną z przesłanek naruszania podstaw ustroju. Najczęściej jednak debaty budżetowe w parlamencie stają się okazją do oceny całej polityki rządu. W krańcowej sytuacji debata budżetowa może być jedną z przyczyn upadku rządu. Krok taki należy uznać za mechanizm samoobrony danego ustroju, gdyż zmiana rządu ma doprowadzić do zachowania danej formacji społeczno-ekonomicznej, czyli danego ustroju.
Leave a reply