Zanim przejdę do omówienia poglądów Wagnera, zwróćmy uwagę na fakt, że zwolennicy interwencjonizmu państwa w gospodarce pojawili się nie tylko w Niemczech. Początkowo, w XIX wieku, postulaty ingerencji państwa ograniczają się jedynie do sfery podziału dochodu narodowego. Mechanizm rynkowy tworzy bowiem warunki do wynagradzania czynników produkcji, tj, ziemi, pracy, kapitału, a także gwarantuje maksymalizację dochodu społecznego, ale nie jest w stanie zaspokajać rosnących potrzeb społecznych. Te względy społeczne przemawiają za interwencją państwa w sferę dochodów bez wypaczania rynkowych zasad jego tworzenia. Koncepcja ta nazywa się socjalizmem reformistycznym34. Wraz z upływem czasu teoretyczne podstawy interwencji państwa w sferę produkcji stworzyli: wybitny ekonomista szwedzki
K.J. G. Wicksell (1851-1926), autor teorii rozwoju gospodarczego oraz J.M. Keynes (1883-1946), który ją rozwinął. Wracając do koncepcji Wagnera trzeba podkreślić, że główna teza jego pracy sprowadza się do twierdzenia, opartego na historycznej analizie obserwacji, że wraz z rozwojem społecznym władze publiczne (a zwłaszcza państwo) zgłaszają popyt na coraz większe dochody, stanowiące skutek rosnących wydatków. Sytuacja taka wynika z faktu, iż potrzeby publiczne rosną szybciej niż potrzeby indywidualne. Wynika to także i stąd, że mechanizm rynkowy nie jest w stanie skutecznie zaspokajać potrzeb ludzkich. Wzrost potrzeb zbiorowych ma – zdaniem Wagnera – charakter intensywny i ekstensywny. Intensywny wzrost potrzeb zbiorowych wynika z rozwoju cywilizacyjnego, na skutek czego państwo musi w coraz szerszym zakresie wykonywać realizowane w przeszłości zadania wobec społeczeństwa. Z kolei wzrost ekstensywny jest rezultatem presji społeczeństwa na podejmowanie przez państwo nowych funkcji i obowiązków wobec zbiorowości.
Leave a reply