Stan finansów publicznych Polski w latach 1921-1922

W roku 1921 dochody budżetowe pokrywały zaledwie około 40% wydatków, a w roku 1922 – około 60% wydatków26. Niewątpliwie w owych czasach istniało wiele obiektywnych przyczyn niskiej zdolności podatkowej polskiej gospodarki, wśród których najważniejsze to wyniszczenie gospodarki przez wojnę oraz zróżnicowane systemy podatkowe w poszczególnych zaborach, ale przyczyny małego budżetu tkwiły także w obowiązującej wówczas doktrynie. R. Rybarski dostrzegał niebezpieczeństwo przenoszenia koncepcji małego budżetu, realizowanej wówczas w Anglii i Holandii, do Polski. „Dowodziłoby to tylko tego, że chcemy hołdować doktrynie, dla której poświęca się nawet byt i siłę państwa, a nie dowodziłoby faktu, że nasza zdolność podatkowa jest bardzo niska”27. Poglądy te jeszcze raz potwierdzają znaną prawdę, że o wielkości budżetu, ciężarach podatkowych, strukturze wydatków publicznych decydują konkretne warunki historyczne, społeczne i polityczne. Nawiązywanie do doświadczeń angielskich – jeśli chodzi o kształtowanie wielkości budżetu – w przypadku odbudowywania państwowości polskiej jest rezultatem niedostrzeżenia odmienności sytuacji, a sięganie do doktryny małego budżetu jest wygodne jedynie dla przedsiębiorców dążących do niepłacenia podatków i przedkładających interes prywatny nad interes publiczny. Na potwierdzenie tej tezy R. Rybarski (w cytowanym dziele) podaje aż nadto przykładów działalności różnych przedsiębiorstw na szkodę skarbu państwa.

Chociaż poglądy tego wybitnego teoretyka zostały sformułowane przed ponad 70 laty, uderza ich aktualność. Oto jeden z przykładów: „Zagadnienia podatkowe są par excellence zagadnieniami polityczno-społecznymi, nie każdy rozważa je z pełnym spokojem i obiektywizmem. Jedna warstwa pragnie przerzucić ciężar opodatkowania na inne, po jednej stronie jest często krótkowzroczny egoizm, po drugiej demagogia skarbowa, sprzeczna z wiekowym doświadczeniem. Podatek dla niektórych ludzi jest narzędziem niszczenia warstw sobie niemiłych, sposobem załatwiania porachunków społecznych”28.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>