Category Teoria

06/22/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Teoretyczne i ideologiczne podstawy liberalizmu gospodarczego stworzył Adam Smith (1723 1790), twórca klasycznej ekonomii. Kamieniem węgielnym liberalizmu jest wolność gospodarcza, wolna konkurencja, silny indywidualizm gospodarczy (homo oeconomicus), od którego zależy pomyślność całego społeczeństwa10. Prywatna własność jest warunkiem rozwoju przedsiębiorczości. Wobec tego rola państwa powinna ograniczać się do tworzenia warunków do swobodnego działania praw rynku. Państwo i finanse publiczne muszą być ograniczane do minimum, gdyż w innym przypadku podważałoby to logikę działania mechanizmu rynkowego.

06/21/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Dokonam teraz przeglądu ważniejszych teorii finansów publicznych, gdyż odgrywały one znaczącą rolę w praktycznym posługiwaniu się finansami publicznymi. Teorie finansów publicznych były i nadal są podstawą polityki państwa w zakresie nakładania ciężarów podatkowych oraz w zakresie wydatkowania publicznego.

06/17/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Wielki kryzys ekonomiczny lat 1929-1933 obalił przekonanie, że gospodarkę może kształtować samoczynny mechanizm rynkowy. Przeciwnie, mechanizm ten prowadzi do kryzysów, sam zaś przebieg procesów gospodarczych ma charakter cykliczny. Konieczna zatem jest ingerencja w tenże mechanizm, a to wymaga interwencji państwa. Wraz z wielkim kryzysem zakwestionowano i definitywnie odrzucono pogląd, że państwo może stać z boku, jeśli chodzi o gospodarkę. To co się dzieje w gospodarce jest tak istotne dla obywateli, dla ich standardu życia, bezpieczeństwa zewnętrznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, w tym socjalnego, że państwo nie może dystansować się od gospodarki. Powszechny charakter negatywnych zjawisk, które obserwowano w czasie wielkiego kryzysu, zmuszał do rewizji poglądów wyrażanych przez klasyczną ekonomię o neutralności państwa wobec gospodarki, umacniał też tezy wysunięte przez finansistów niemieckich (np. A. Wagnera) o konieczności przejęcia przez państwo pewnych obowiązków wobec obywateli.

06/16/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Rozmiary długu publicznego, jego istnienie w bardzo długim czasie, zróżnicowanie instrumentów zaciągania długu, konieczność prowadzenia nieustających w czasie operacji związanych z obsługą długu powodują, że działalność władz publicznych w tym zakresie jest niezmiernie skomplikowana. Obsługa długu publicznego wymaga więc dobrze zorganizowanego działania wyspecjalizowanych organów władz publicznych. Innymi słowy, długiem publicznym trzeba zarządzać.

06/16/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Ulgi podatkowe to tylko częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego. We współczesnych systemach podatkowych na ogół występują dwa rodzaje ulg:

06/15/2015, Kategorie  Teoria | No comments

W krajach wysoko i średnio rozwiniętych, o ustabilizowanej gospodarce, dług publiczny jest zjawiskiem powszechnym, utrzymującym się przez dziesięciolecia. Pewną ilustracją tego zjawiska są dane zawarte w tablicy 12.

06/15/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Istotny wkład w systematykę i opis teorii finansów publicznych wniósł amerykański ekonomista James M. Buchanan. Teorie finansów publicznych wiąże on – co zresztą nie jest odkrywcze

06/14/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Gdy przystępuje się do studiowania określonej dziedziny wiedzy, niezbędne jest – w miarę precyzyjne – określenie jej przedmiotu, celów poznawczych, metody badawczej, funkcji spełnianych wobec praktyki itd. Nie zawsze jest to możliwe. Rozwój nauki w ogóle i postępująca specjalizacja badań powodują, że szereg dyscyplin ,,zgłasza pretensje” w stosunku do danego przedmiotu poznania. Inaczej mówiąc, zjawiska i procesy występujące w otaczającym nas świecie są przedmiotem zainteresowania różnych dyscyplin. Fakt ten należy uznać mimo wspomnianych trudności definicyjnych – za pożyteczny dla rozwoju nauki. Interdyscyplinarne podejście do zjawisk i procesów występujących w przyrodzie oraz w społeczeństwie pozwala lepiej rozpoznać ich istotę i rządzące nimi prawa.

06/11/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Przez polityczne czynniki równowagi budżetowej rozumie się zespół zachowań państwa, które układają się w określoną strategię państwa. Tak więc, jeżeli państwo realizuje strategię silnej władzy centralnej w stosunku do gospodarki i społeczeństwa, to musi to mieć wyraz w budżecie państwa, tzn. w jego wielkości oraz strukturze dochodów i wydatków. Wyrazem centralistycznej strategii państwa mogą być znaczne nadwyżki budżetowe jako skutek ich nadmiernej – w stosunku do rzeczywistych potrzeb – centralizacji. W działalności budżetowej chodzi wówczas nie tyle o zgromadzenie potrzebnych państwu (centrum) dochodów, ile o pozbawienie tych dochodów innych podmiotów, np. przedsiębiorstw.

06/11/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Podstawowe kryterium podziału wydatków publicznych wiąże się z funkcjami państwa i samorządu. Funkcje te, z kolei, mogą być różne, zawsze jednak należy do nich zaliczyć trzy podstawowe:

06/10/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Zbudowanie sprawnego systemu finansów publicznych nie będzie więc możliwe bez określenia (wypracowania) doktryny ekonomicznej i społecznej państwa. Jeżeli oceniać lata 1990-1992 z punktu widzenia kształtowania tej doktryny i jej wpływu na proces budowy systemu finansów publicznych, to należy wyróżnić następujące okresy:

06/07/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Okres bezkrytycznego podejścia władz publicznych do występowania deficytu budżetowego oraz narastania długu publicznego, podbudowany teoretycznie przez koncepcję interwencjonizmu państwowego, mija bezpowrotnie. Rządy wielu krajów uświadamiają sobie skutki zadłużenia publicznego oraz spirali deficytu budżetowego i długu publicznego. Spirala ta polega na tym, że obsługa długu publicznego wymusza coraz większe pożyczki, a to nie tylko uniemożliwia zrównoważenie budżetu, lecz także prowadzi do sytuacji, w której deficyt budżetowy wymyka się spod kontroli państwa. Stąd też władze publiczne stoją wobec dylematu: podnosić podatki, pożyczać czy dokonywać cięć w wydatkach budżetowych. Wiele wątpliwości mają także podmioty pożyczające państwu i władzom samorządowym. Najważniejsza wątpliwość powstająca u pożyczkodawców jest związana z kardynalnym pytaniem: czy opłaca się pożyczać władzom publicznym?