– kogo reprezentują władze publiczne lub w czyim interesie spełniają swoje funkcje, zwłaszcza alokacyjną i redystrybucyjną,
– jakimi kryteriami kierują się władze publiczne dokonując alokacji dóbr publicznych i społecznych.
Na te i wiele innych pytań próbuje odpowiedzieć teoria wyboru publicznego. Głównym celem tej teorii jest obiektywizacja kryteriów wyboru przy alokacji dóbr i redystrybucji dochodów, a więc eliminowanie lub ograniczanie arbitralności i woluntaryzmu decyzyjnego władz publicznych.
Przedmiotem zainteresowania teorii wyboru publicznego jest więc demokratyczny system podejmowania decyzji w kwestiach publicznych, funkcjonowanie mechanizmów politycznych, zachowanie się pojedynczego obywatela, grup społecznych, ich rola w podejmowaniu decyzji publicznych.
Tak określony przedmiot zainteresowania teorii wyboru publicznego wynika przede wszystkim stąd, że skutki niewłaściwych decyzji władz publicznych mogą być wręcz nieobliczalne dla społeczeństwa i gospodarki.
Stąd też zasadnicze znaczenie ma sposób powoływania władz publicznych oraz wpływ obywatela na ich działalność. W ustroju demokratycznym wpływ obywatela realizuje się przez wybory (system wyborczy). Jak łatwo zauważyć, teoria wyboru publicznego musi uwzględniać warunki ustrojowe oraz czynniki polityczne. W szczególności chodzi o takie czynniki, jak:
– system władz publicznych (państwowych, samorządowych),
– kompetencje poszczególnych organów władz publicznych w kwestiach finansowych, a zwłaszcza budżetowych,
– ordynacja wyborcza,
– system partii politycznych i organizacji społecznych, zawodowych itp.
Niektóre z tych kwestii, ze względu na ich rangę, są rozstrzygane w ustawie zasadniczej (konstytucji).
Leave a reply