Podstawą opodatkowania jest z reguły wartościowo określony przedmiot opodatkowania. Czasem jednak podstawę opodatkowania wyraża się w jednostkach fizycznych. Przykładem tej ostatniej sytuacji jest podatek od psów albo stosowane dawniej pogłówne.
Stawka podatkowa to relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania. Stawki podatkowe występują w dwóch następujących formach:
– stawka kwotowa,
– stawka procentowa.
Stawka kwotowa określa bezpośrednio wielkość podatku należnego władzom publicznym, natomiast stawka procentowa określa, jaka część podstawy opodatkowania stanowi zobowiązanie podatkowe.
Stawki procentowe występują w dwóch odmianach: stawki stałe i stawki zmienne. Przy stawkach stałych wysokość podatku rośnie w takim samym tempie, co podstawa opodatkowania, dlatego stawki te określa się też jako stawki proporcjonalne. Stawki zmienne charakteryzują się tym, że wysokość podatku zmienia się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania. W ramach stawek zmiennych można wyróżnić:
– stawki progresywne,
– stawki regresywne,
– stawki degresywne.
Podatek obliczany według stawek progresywnych rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania. Przy stawkach regresywnych występuje zjawisko przeciwne – stawka podatku maleje wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Stawka degresywna zaś jest kombinacją stawki progresywnej i stawki proporcjonalnej. Przy stawce degresywnej należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania (czyli progresywnie), ale tylko do pewnego pułapu, po osiągnięciu którego stawka przechodzi w stawkę proporcjonalną.
Skala podatkowa informuje o tym, jaką stawkę należy zastosować do podstawy opodatkowania. Jak łatwo zauważyć, stawka podatkowa może być jedna dla całej podstawy opodatkowania oraz może też występować kilka stawek w zależności od tego, czy stawka rośnie szybciej czy wolniej niż podstawa opodatkowania.
Zwolnienia podatkowe polegają na tym, że państwo w ramach prowadzonej polityki fiskalnej wyłącza pewną grupę podatników lub pewną część przedmiotu opodatkowania z obowiązku zapłacenia podatku. W pierwszym przypadku mamy do czynienia ze zwolnieniami podmiotowymi, w drugim zaś ze zwolnieniami przedmiotowymi.
Leave a reply