Stabilizacyjna funkcja finansów publicznych przejawia się także w oddziaływaniu dochodów, wydatków i salda budżetu na:
– skłonność do oszczędzania,
– skłonność do inwestowania,
– poziom stopy procentowej,
– poziom bezrobocia.
W gospodarce rynkowej kluczowe znaczenie ma zależność między oszczędnościami i inwestycjami. Państwo może przez politykę podatkową i wydatkową zwiększać lub zmniejszać skłonność do oszczędzania oraz inwestowania. Nadmierny fiskalizm ogranicza możliwości oszczędzania gospodarstw domowych i przedsiębiorców. Z drugiej jednak strony, większe wydatki państwa tworzą nowy popyt, w tym także popyt inwestycyjny. Wynika stąd, że wszelkie posunięcia stabilizacyjne państwa dokonywane za pomocą instrumentów fiskalnych muszą być wszechstronnie przeanalizowane ze względu na ich różne skutki – i negatywne, i pozytywne.
Oddziaływanie państwa na poziom stopy procentowej jest związane z deficytem budżetowym i długiem publicznym. Finansowanie deficytu budżetowego oraz obsługa długu publicznego zmusza państwo do zaciągania pożyczek na rynkach finansowych. Popyt na pieniądz (kapitał) zgłaszany przez państwo powoduje na ogół wzrost stopy procentowej jako wyraz działania prawa popytu i podaży. Oferowane przez państwo oprocentowanie pożyczek wywiera też pośredni wpływ na poziom stopy procentowej kredytów i innych instrumentów pożyczkowych (np. obligacji przedsiębiorstw). W ten sposób działalność pożyczkowa państwa może kształtować zachowanie się inwestorów na rynku pieniężnym i kapitałowym, a w konsekwencji wpływać na aktywność gospodarczą. (Do zagadnień tych jeszcze powrócę.)
Państwo może też wpływać stabilizująco na rynek pracy. Polega to na tym, że zatrudnienie w sektorze publicznym podlega znacznie mniejszym wahaniom niż w sektorze prywatnym. Państwo może też organizować na szerszą skalę programy robót publicznych. Pociąga to za sobą najczęściej zwiększenie wydatków publicznych i pojawienie się deficytu budżetowego ze wszystkimi jego konsekwencjami. Na niektóre z nich zwracałem już uwagę, inne omówię w dalszej części pracy.
Przedstawiony przegląd wybranych możliwości stabilizowania gospodarki za pomocą finansów publicznych wskazuje, że ich analiza teoretyczna i weryfikacja praktyczna jest procesem żmudnym. Najczęściej władze publiczne stoją przed dylematami, które pojawiają się w trakcie wykorzystywania finansów publicznych. Państwo musi uwzględniać wszelkie pozytywne i negatywne skutki wykorzystania instrumentów finansowych. Cele realizowane w ramach jednej funkcji muszą więc być zharmonizowane z celami realizowanymi w ramach innych funkcji finansów publicznych.
Leave a reply