Analiza kształtowania się długu publicznego wielu krajów, w tym Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Japonii, wskazuje na wyraźny związek między długiem publicznym a wydatkami wojennymi. Charakterystyczne przy tym jest, że także w pierwszych latach powojennych dług publiczny nadal wzrastał, co było związane z koniecznością zaangażowania się państwa w odbudowę gospodarki. Skutki zaciągnięcia długów publicznych w czasie pierwszej i drugiej wojny światowej wiele krajów odczuwa do dzisiaj.
Trudności w równoważeniu budżetów pojawiają się również w okresie kryzysów gospodarczych, kiedy dochody państwa i władz publicznych gwałtownie spadają, a zakres cięć w wydatkach jest ograniczony. W tej sytuacji paradygmat zrównoważenia budżetu traci sens, gdyż jego respektowanie wyrządziłoby znacznie większe szkody społeczeństwu i samem państwu niż wystąpienie deficytu i powiększanie długu publicznego.
Utrzymywanie deficytu budżetowego oraz powiększanie długu publicznego nie zawsze jest wymuszone nadzwyczajnymi sytuacjami, takimi jak wojny, konieczność odbudowy gospodarki itd., może też być wyrazem realizowania przez państwo ekonomicznej doktryny interwencjonizmu. Zagadnienie to zostało wyjaśnione w poprzednim rozdziale. Przedstawiona tam argumentacja na rzecz posługiwania się deficytem budżetowym w określonych sytuacjach była formułowana w kategoriach makroekonomicznych, takich jak zagregowany popyt, oszczędności, inwestycje, PKB, zatrudnienie. Problem długu publicznego musi być jednak rozważany także na płaszczyźnie mikroekonomicznej (indywidualistycznej). Jeśli bowiem założymy, że władze publiczne zaciągają pożyczkę dobrowolnie, to trzeba poznać motywy, jakimi kierują się podmioty decydujące się na jej udzielenie. Symptomatyczne jest przy tym, że obydwa podmioty stosunków wierzycielsko-dłużniczych stają wobec wielu dylematów. Jest to zagadnienie na tyle ważne, źe wymaga oddzielnego rozważenia.
Leave a reply