W związku z transformacją systemową krajów Europy Środkowej i Wschodniej utworzone zostały celowe fundusze na popieranie przemian przez finansowanie wyselekcjonowanych dziedzin (np. restrukturyzacji rolnictwa, restrukturyzacji systemu finansowego), tak jak to ma miejsce w przypadku funduszu PHARE.
przeczytaj resztę
Rodzaje zaciąganych pożyczek mogą być różne, od kredytów w bankach komercyjnych począwszy, przez pożyczki zaciągane w różnych instytucjach finansowych, w tym publicznych, aż po emisję własnych papierów wartościowych skierowanych do sprzedaży publicznej.
przeczytaj resztę
Jeżeli zgodzilibyśmy się na to, że obiektywnie istnieją takie kategorie jak: racjonalność zbiorowa, preferencje ogólnospołeczne, interes społeczny itp., to pozostaje uzyskanie odpowiedzi na pytania:
przeczytaj resztę
Istota funkcji alokacyjnej polega na tym, że finanse publiczne są narzędziem alokacji zasobów w gospodarce rynkowej. Alokacja zasobów dokonuje się w związku z dwojakiego rodzaju zadaniami stawianymi przed państwem (władzami publicznymi):
przeczytaj resztę
Instytucja ubezpieczeń w ogóle to jedna z najstarszych instytucji finansowych. Powstała ona jako odpowiedź na występowanie ryzyka w życiu człowieka i w jego działalności gospodarczej. Wyrazem zabezpieczenia się człowieka przed skutkami ryzyka i skutkami zdarzeń losowych było organizowanie się grup ludzi połączonych wspólnymi interesami, a więc np. prowadzących ten sam rodzaj działalności. Tak np. rozwinęły się ubezpieczenia w handlu, w transporcie, ubezpieczenia ogniowe. Podstawą wszelkiego rodzaju ubezpieczeń jest solidarność, której ekonomiczny sens polega na tym, że ciężary związane ze szkodami losowymi rozkładają się na dużą liczbę podmiotów, ceną za ochronę ubezpieczeniową jest wnoszenie przez każdy podmiot składki ubezpieczeniowej. Istota zdarzeń losowych polega na tym, że na ich wystąpienie narażone jest wiele (wszystkie) podmiotów, ale zdarzeniami tymi dotkniętych zostanie tylko pewna (na ogół niewielka) ich część. Pozwala to zrekompensować poniesione straty podmiotów dotkniętych zdarzeniami losowymi, chroniąc ich przed bankructwem. Instytucja ubezpieczeń wyrosła więc na polu działalności gospodarczej.
przeczytaj resztę
Obserwacje i badania dotychczasowego rozwoju potrzeb ludzkich, prowadzone przez różne dyscypliny wiedzy, pozwalają na sformułowanie pewnych prawidłowości. Zwrócę uwagę na te, które są istotne z punktu widzenia finansów publicznych.
przeczytaj resztę
Analiza przyczyn i treści deficytu budżetowego powinna dać odpowiedź na dwa zasadnicze pytania: po pierwsze, czy deficyt budżetowy jest skutkiem żywiołowych procesów gospodarczych, których wystąpienia nie można było przewidzieć w fazie budowy budżetu, po drugie, czy deficyt budżetowy wynika ze świadomej polityki gospodarczej i fiskalnej państwa.
przeczytaj resztę
Kolejną funkcją ekonomiczną budżetu jest tzw. funkcja bodźcowa. Funkcję tę sformułował m.in. J. Kaleta. Jej istotę można sprowadzić do pozytywnego zachowania się podmiotów wobec stosowanych przez państwo instrumentów budżetowych. Problem polega jednak na tym, że działalność fiskalna państwa z reguły zniechęca podmioty gospodarujące do prowadzenia, a tym bardziej rozwijania działalności gospodarczej. Obciążenia fiskalne podmiotów gospodarujących są więc – z punktu widzenia stymulacyjnego – negatywne. Stąd też można mówić raczej o negatywnej funkcji stymulacyjnej budżetu w stosunku do podmiotów gospodarujących. Pozytywna stymulacja budżetowa ogranicza się więc, moim zdaniem, wyłącznie do stosowania przez państwo ulg i zwolnień w obciążeniach podatkowych i ««?/-podatkowych. Mogą one być stosowane albo ze względu na podmiot, albo ze względu na przedmiot opodatkowania i w tym zakresie mogą stymulować rozwój jakiejś dziedziny działalności. Nie zmienia to jednak głównej treści funkcji budżetu, polegającej na negatywnej stymulacji, czyli zniechęcaniu do prowadzenia i rozwijania działalności gospodarczej. Stąd też istotnym problemem jest obiektywizacja zakresu redystrybucji budżetowej i ograniczanie jej do niezbędnych rozmiarów.
przeczytaj resztę
W ujęciu mikroekonomicznym musimy analizować skutki nakładania podatków przez pryzmat rynku, tzn. ich wpływ na kształtowanie się popytu i podaży, na równowagę na rynku danego dobra (czynnika wytwórczego), a w ostateczności na decyzje producentów, konsumentów i inwestorów.
przeczytaj resztę
Omówione w poprzednim podrozdziale trudności z rozróżnianiem dobra publicznego i dobra prywatnego na tym się nie kończą. Występują one także w obrębie samego dobra publicznego. Charakterystyczne jest np., że w literaturze krajowej i zagranicznej pojęć „dobro publiczne”, „dobro społeczne” („public good’\ ,,sociał good”) używa się zamiennie. Nie jest przy tym jasne, na ile jest to świadome, a na ile przypadkowe. Załóżmy jednak, że w rzeczywistości istnieją trzy kategorie dóbr:
przeczytaj resztę
Jeśli z kolei dobór par będzie dokonywany według następującej kolejności: projekt I z projektem III, to zwycięży projekt III, gdyż wyborcy B i C głosowali według takiej preferencji, a dalej projekt II z projektem III, to zwycięży projekt II, gdyż za taką kolejnością głosowali wyborcy A i C. W sumie przy głosowaniu w takiej kolejności ostatecznie zwycięży wariant wyborcy C.
przeczytaj resztę
Problem racjonalizacji wydatków publicznych musi być rozwiązywany w dwóch zasadniczych płaszczyznach:
przeczytaj resztę