Przejście od systemu finansów socjalistycznych (państwowych) do systemu finansów publicznych jest procesem trudnym, który potrwa co najmniej kilka, a nawet kilkanaście lat. Składają się na to przyczyny będące historyczną spuścizną poprzedniego systemu, jak i trudności z wypracowaniem najlepszego dla Polski systemu finansów publicznych9.
przeczytaj resztę
Na poziom zaspokajania potrzeb ludzkich znaczący wpływ wywiera także państwo oraz władze samorządowe: wynika to z naturalnych cech niektórych potrzeb, jak też ze świadomej polityki społecznej i kulturalnej prowadzonej przez władze publiczne.
przeczytaj resztę
Konkludując można stwierdzić, że dobra publiczne zawsze są finansowane z funduszy publicznych i można je nazwać klasycznymi dobrami publicznymi, dobrami publicznymi sensu stricto, ze względu także na ich naturalne cechy. Dobra społeczne mogą być finansowane w całości lub w części z funduszy publicznych i wówczas można by mówić o dobrach publicznych sensu largo, które obejmują klasyczne dobra publiczne oraz dobra publiczne, które ze względu na społeczne znaczenie (politykę społeczną) są finansowane z funduszy publicznych. Wreszcie dobra prywatne są finansowane wyłącznie z funduszy prywatnych.
przeczytaj resztę
Podatek – co wiemy z definicji – jest atrybutem władzy, którym posługuje się ona do zebrania niezbędnych funduszy na działalność związaną z jej funkcjami. Znaczenie podatku wynika m.in. stąd, że jest on podstawowym rodzajem dochodów państwa. Inne rodzaje dochodów, zwłaszcza dochody zwrotne, mają niewielki udział w dochodach państwa. Nie oznacza to, że można pomniejszać znaczenie dochodów zwrotnych w działalności finansowej państwa. Państwo niejednokrotnie może stawać przed dylematem: podnosić podatki czy zaciągać pożyczki. Jednak pożyczki zaciągnięte przez państwo także muszą być spłacone wraz z kosztami ich obsługi. Źródłem zwrotu długów są więc w ostateczności dochody podatkowe lub ««ji-podatkowe.
przeczytaj resztę
Działalność redystrybucyjna państwa, której głównym instrumentem są podatki, wpływa silniej lub słabiej na zachowanie się podmiotów gospodarujących, efektywność ekonomiczną, skłonność do oszczędzania, skłonność do inwestowania itp. Sposób i siła reakcji na nakładanie, w tym zmniejszanie lub zwiększanie, podatków jest uzależniona od tego, co jest przedmiotem opodatkowania i jakie stosuje się rodzaje podatków. Ze względu na rodzaj skali podatkowej rozróżnia się:
przeczytaj resztę
Identyfikacja i systematyka czynników kształtujących równowagę budżetową nie należy do zadań łatwych. Podchodząc do zagadnienia w sposób krańcowy można stwierdzić, że na równowagę budżetową wpływają wszystkie (a ilość ich jest ogromna) operacje dochodowe i wydatkowe budżetu.
przeczytaj resztę
Możliwości przerzucania podatków pośrednich wyznaczają warunki, które panują na rynku towarów i usług. Prawidłowość jest następująca: im bardziej zmonopolizowany jest rynek, im mniejsza jest elastyczność popytu względem ceny zawierającej podatek, tym większe są możliwości przerzucenia skutków opodatkowania na nabywców (konsumentów). Wiele zależy też od rodzaju tych towarów i usług, na które nakłada się podatek. Jeżeli reakcją nabywcy na nałożenie podatku będzie rezygnacja z zakupu lub istotne ograniczenie ilości zakupionego towaru, to wówczas nie tylko podatek nie zostanie przerzucony, lecz w całości lub w części w ogóle nie zostanie zrealizowany.
przeczytaj resztę
Publiczne fundusze celowe mogą być klasyfikowane z różnych punktów widzenia. Trzy kryteria można jednak uznać za podstawowe. Należą do nich kryteria:
przeczytaj resztę
Źródłem finansowania świadczeń na wypadek utraty pracy lub braku możliwości jej znalezienia przez absolwentów szkół czy w ogóle przez ludzi wkraczających w wiek aktywności zawodowej, mogą być podatki, które wpływają do budżetu państwa (budżetu samorządowego). Taki system ma cechy właściwe zaopatrzeniu finansowemu.
przeczytaj resztę
Istnieją jednak dwie zasadnicze różnice między funkcjonowaniem mechanizmu rynkowego a funkcjonowaniem mechnizmu politycznego, jako dwóch sposobów alokacji dóbr – odpowiednio – prywatnych i publicznych.
przeczytaj resztę
Z wymienionych powodów niemal wszystkie nowoczesne systemy podatkowe posługują się wieloma podatkami, z zastrzeżeniem, że nadmierne rozbudowanie systemu podatkowego nie jest wskazane. Na ogół stosuje się następujące zasady12:
przeczytaj resztę
Wszystko to, oczywiście, nie zmienia faktu, że w przypadku wydatków publicznych na obronę narodową nie jest możliwe zastosowanie kryteriów pomiaru efektywności. Z tych właśnie powodów napotykamy zupełnie podstawowy problem bezwzględnego poziomu wydatków na ten cel, struktury wydatków itd.
przeczytaj resztę