07/05/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Aktywna polityka fiskalna występuje wówczas, gdy rząd stosuje wybrane środki w celu: przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom, zapewnienia stabilizacji cen, ograniczania bezrobocia itp. Głównymi rodzajami tych posunięć są zmiany stawek podatkowych, wydatków na roboty publiczne itp. Ten rodzaj polityki ma wielu przeciwników, którzy dowodzą, że pozostawienie zbyt dużej swobody państwu w tym względzie może spowodować wiele niekorzystnych zjawisk. W związku z tym proponuje się położenie większego nacisku na politykę pasywną wykorzystującą automatyczne stabilizatory1. Uruchomienie tych środków nie wymaga bowiem żadnej decyzji władz administracyjnych, a wynika z właściwej niektórym typom podatków i wydatków państwa wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego i bezrobocia. Należy jednak podkreślić, że jakkolwiek automatyczne stabilizatory działają samoczynnie, to ich ustanowienie wymaga aktywności legislacyjnej państwa. Ponadto należy zauważyć, że w pewnych sytuacjach automatyczne stabilizatory nie tylko nie tworzą żadnych przesłanek zmiany sytuacji gospodarczej (aktualnej), lecz w pewnym stopniu utrudniają proces wzrostu gospodarczego.

07/05/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Nadmierny fiskalizm może przejawiać się w progresywnych skalach podatkowych, których stosowanie może doprowadzić do tego, że krańcowa stopa opodatkowania dochodów będzie tak wysoka, iż będzie zniechęcać podmioty do podejmowania działalności gospodarczej. Jest to zjawisko niebezpieczne.

07/05/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Jeszcze bardziej zdecydowane zalecenia co do wykorzystania finansów publicznych znajdujemy w pracach wybitnego ekonomisty amerykańskiego A. Lernera. W jego opinii zasadniczym kryterium stosowania instrumentów fiskalnych, tak po stronie dochodów jak i po stronie wydatków, jest skuteczność działania w celu zapewnienia pełnego zatrudnienia oraz zapobiegania inflacji. Środkiem do osiągnięcia tych celów jest regulowanie wydatków rządowych – krajowych i zagranicznych.

07/05/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Dla sprawnego funkcjonowania systemu Finansów publicznych, czego wyrazem jest przede wszystkim jak najlepsze wykorzystanie środków publicznych – a więc jak najlepsze zaspokojenie potrzeb lokalnych, regionalnych i ogólnokrajowych – ważne jest, w jaki sposób gromadzone są środki pieniężne oraz w jaki sposób są wydatkowane. Trzeba przy tym wyraźnie zaznaczyć, że między procesami tworzenia zasobów publicznych a procesami ich wydatkowania mogą zachodzić istotne różnice, jeśli popatrzymy na te procesy z punktu widzenia stopnia decentralizacji.

07/04/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Jeżeli zatem państwo nie jest w stanie wytwarzać dochodów, a są one niezbędne do jego działalności, to oczywiste jest, że musi ono sięgać do dochodów wypracowanych przez inne podmioty. W gospodarce pieniężnej dochody te przyjmują różne formy, a zewnętrzne potrzeby dochodowe państwa przejawiają się jako popyt państwa (władz publicznych) na pieniądz. Popyt ten może być zaspokojony przez:

07/02/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Realizacja wymienionych głównych celów polityki fiskalnej: zaspokojenie popytu władz publicznych na pieniądz, a w konsekwencji realizacja funkcji władz publicznych, jak też wykorzystywanie instrumentów polityki fiskalnej do celów polityki ekonomicznej i społecznej, wymaga dobrze rozwiniętych instytucjonalnych podstaw prowadzenia tej polityki. Chodzi w szczególności o:

07/02/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Finansowanie procesów alokacji dóbr publicznych i dóbr społecznych jest możliwe tylko przy określonym systemie wyrzeczeń jednostek, które pozbawiane są części dochodów – oddają je na rzecz społeczeństwa (państwa) lub wspólnot lokalnych. Termin „wyrzeczenia” ma tutaj szczególne znaczenie, gdyż w istocie jednostki (obywatele) są zmuszane do tych wyrzeczeń. Stąd też lepsze jest określenie ekonomicznych skutków redystrybucji dochodów jako ciężarów ponoszonych przez jednostki na rzecz ogółu. Wyłania się tutaj nowy aspekt redystrybucyjnej działalności władz publicznych, a mianowicie indywidualne kryteria tych ciężarów. Powstają pytania: jakie instrumenty zastosować i w jaki sposób je zbudować, aby przez działalność redystrybucyjną nie naruszać w rażący sposób interesów ekonomicznych poszczególnych jednostek, gdyż mogłoby to prowadzić do zagrożenia ich egzystencji i rozwoju. Zagadnienie to ma także wymiar etyczny.

07/02/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Zjawisko rozkładu dochodów w: społeczeństwie z punktu widzenia kryterium równości analizuje się za pomocą krzywej Lorenza: jej kształt przedstawia rys. 14. Krzywa 0C reprezentuje idealny (absolutny) rozkład dochodów w społeczeństwie. Interpretacja tej krzywej jest następująca: jeżeli dochody znajdujące się w dyspozycji społeczeństwa równają się 100%, to zgodnie z krzywą absolutnej równości procentowy udział ludności w tych dochodach odpowiada idealnie strukturze dochodów. Oznacza to, że np. 10% ludności dysponuje 10% dochodu, 50% ludności dysponuje 50% dochodu itd. Wraz z przesuwaniem się do góry po krzywej idealnej równości 0C wzrasta w jednakowym tempie udział ludności w dochodach społeczeństwa ogółem. Przeciwieństwem krzywej idealnej równości jest krzywa idealnej nierówności. W krańcowej (abstrakcyjnej) sytuacji można wyobrazić sobie, że jedno gospodarstwo domowe (jedna osoba) dysponuje wszystkimi dochodami społecznymi.

07/01/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Przejście od gospodarki feudalnej do kapitalistycznej wymagało zgromadzenia niezbędnych funduszy (kapitałów). W historii gospodarki ten okres nazywany jest pierwotną akumulacją kapitału. Miał on miejsce w krajach zachodnich w wiekach XVI-XVIII. W procesie tym aktywną rolę odegrało państwo, zwłaszcza w Hiszpanii, Portugalii, Holandii, Francji i Anglii. Państwo było aktywnym podmiotem systemu kolonialnego. Akumulacja pierwotna miała charakter brutalny, uciekano się do przemocy, grabieży, wywłaszczeń przy czynnej pomocy państwa. Państwo wspierało akumulację pierwotną m.in. przez wydzierżawianie podatków, wydzierżawianie zasobów i majątków królewskich (np. żup solnych, floty), dokonywanie zamównień inwestycyjnych oraz kontraktowanie dostaw dla wojska. Środki uzyskane z podatków kierowane były do firm prywatnych, co umożliwiało ich ekspansję i kumulację kapitału8. S. Kuznets w fundamentalnym dziele na temat wzrostu gospodarczego narodów zwraca uwagę na trudności kwantyfikacji roli, jaką państwo odegrało w promowaniu nowoczesnego wzrostu gospodarczego, jednak wpływ ten jest niezaprzeczalny. Kuznets stwierdza, że „nowoczesny wzrost gospodarczy wymaga w dużym stopniu udoskonalonej infrastruktury, w zakresie której trudności osiągnięcia przychodów mogą zniechęcać do podejmowania inwestycji prywatnych. Państwo reprezentujące społeczność musi albo samo budować transport, łączność, energetykę i przyjąć odpowiedzialność za infrastrukturę w zakresie oświaty, albo co najmniej wspomagać prywatną przedsiębiorczość w tych dziedzinach”9.

07/01/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Opisane wyżej gospodarcze i społeczne skutki podatków są podstawą poszukiwań optymalnego systemu podatkowego. Mimo wieloletnich dociekań i weryfikacji empirycznej systemów podatkowych nie udało się przekonująco sformułować cech dobrego systemu podatkowego. Co więcej, można stwierdzić, że nie ma czegoś takiego, jak uniwersalny system podatkowy, tzn. taki, który mógłby obowiązywać zawsze i wszędzie. Podatki są kategorią historyczną, stąd też ich zmiana w danym kraju może okazać się trudna ze względu na pewne przyzwyczajenia społeczeństwa. Przy zmianach w systemie podatkowym muszą być uwzględnione konkretne warunki ekonomiczne, społeczne i polityczne danego kraju.

06/24/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Do tych ostatnich należy zaliczyć funkcję kontrolną budżetu. Zdaniem J. Kalety, funkcja kontrolna budżetu jest funkcją ekonomiczną: „polega ona na wykorzystywaniu gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych do kontroli celowości, efektywności i legalności gospodarki budżetowej”15. Takie sformułowanie funkcji kontrolnej budżetu budzi pewne zastrzeżenia, gdyż wynika z niej, że budżet państwa ma kontrolować sam siebie. Istotę funkcji kontrolnej budżetu można wyprowadzić z ogólnej funkcji kontrolnej finansów, która polega na wykorzystywaniu procesów i zjawisk pieniężnych do obserwacji oraz analizy zjawisk i procesów rzeczowych. Tak rozumiana funkcja kontrolna budżetu może polegać na analizie przyczyn (rzeczowych) niewykonania budżetu po stronie dochodów lub wydatków, w kwotach globalnych bądź w pozycjach szczegółowych, co oznacza, że pewna część zadań publicznych nie jest realizowana. Kontrolna funkcja budżetu budzi zastrzeżenia także z innego punktu widzenia. Nawiązując do istoty funkcji kontrolnej niektórzy autorzy sformułowali funkcję koordynacyjną16. Ich zdaniem, używanie terminu kontrola nasuwa wątpliwości natury zasadniczej. Istota sporu dotyczy zakresu funkcji kontrolnej budżetu. Trzeba zgodzić się z L. Kurowskim i M. Weralskim, że budżet państwa ze względu na ograniczony zakres nie jest w stanie pełnić roli narzędzia koordynacji aktywności państwa, ponieważ wiele dziedzin, zwłaszcza cały sektor publiczny, nie znajduje pełnego wyrazu w budżecie państwa. Stąd też należy wyprowadzić wniosek, że budżet państwa jest narzędziem kontroli i koordynacji w takim zakresie, w jakim ujęte są w nim dochody i wydatki sektora publicznego. Każde inne podejście do roli budżetu jest wyrazem oczekiwań i nie znajduje potwierdzenia w rzeczywistości.

06/24/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Na zasadzie automatycznych stabilizatorów działać mogą także wydatki na zasiłki dla bezrobotnych. Kryzys gospodarczy to m. in. wzrost bezrobocia i spadek popytu. Jeżeli istnieje więc automatyczny system zasiłków, który niezależnie od spełniania funkcji socjalnych i redystrybucyjnych ogranicza dalszy spadek popytu, będący skutkiem utraty dochodów z pracy, to przyczynia się on do łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego. Gdy następuje faza wzrostu, wypłaty na zasiłki są ograniczane, a dochody pracowników rosną, jeżeli nadmiernie, to podlegają działaniu automatycznych stabilizatorów podatkowych.