Demokratyczna funkcja budżetu jest jedną z ważniejszych funkcji politycznych. Istota tej funkcji polega na zainteresowaniu i wpływie społeczeństwa na opracowywanie i wykonywanie budżetu.
przeczytaj resztę
Okres fiskalny jest jednak okresem stosunkowo krótkim, stąd też zaciąganie pożyczek krótkoterminowych może wynikać z niemożności zrównoważenia budżetu państwa w dwóch, trzech latach. W teorii finansów publicznych postuluje się właśnie wydłużenie okresu równoważenia budżetu do kilku lat, a nawet powiązanie z przebiegiem cyklu koniunkturalnego. W każdym jednak razie krótkoterminowy dług publiczny związany jest z bieżącymi potrzebami władz publicznych i zaciąga się go nie na konkretne cele, lecz w związku z równoważeniem budżetu państwa w ogóle. Przypomnijmy, że cechą charakterystyczną budżetu jest jego ogólny charakter.
przeczytaj resztę
Opisany wyżej przedmiot finansów publicznych wskazuje wyraźnie na fakt, że znajdują się one w polu zainteresowania różnych dyscyplin, lub inaczej, że nauka o finansach publicznych ma charakter interdyscyplinarny.
przeczytaj resztę
Deficyt budżetowy to nie tylko formalny, rachunkowy wynik działalności państwa w sferze finansów publicznych, ma on także głęboką treść ekonomiczną. Rozpoznanie treści ekonomicznej deficytu budżetowego jest trudne m.in. z następujących przyczyn:
przeczytaj resztę
Jeżeli produkcja (podaż) dobra prywatnego jest mniejsza niż odpowiada to odcinkowi OH, to korzyść końcowa przekracza koszt krańcowy i konsutnenci będą płacić więcej, niż jest to potrzebne do pokrycia kosztów. Korzyść netto producenta będzie realizowana przez wzrost produkcji dopóty, dopóki korzyść krańcowa nie przekroczy kosztu krańcowego. W naszym przykładzie maksymalizowanie korzyści netto następuje na odcinku OH, a równowaga między kosztem krańcowym a korzyścią krańcową wystąpi w punkcie E. Gdyby produkcja (podaż) dobra prywatnego była większa niż odpowiada to odcinkowi OH, wówczas wystąpiłyby straty społeczne, gdyż koszt krańcowy byłby wyższy niż korzyść krańcowa.
przeczytaj resztę
Nie będę rozwijać tego wątku i poprzestanę na wypunktowaniu głównych założeń nowego konserwatyzmu fiskalnego. Należą do nich:
przeczytaj resztę
– Kształtowanie finansowych zasobów regionu odbywa się przez:
– transfery publicznych środków finansowych poza region,
przeczytaj resztę
Podział podatków na bezpośrednie i pośrednie ma więc istotne znaczenie praktyczne i musi być uwzględniony przy budowie systemu podatkowego, polityce podatkowej, kształtowaniu stanu finansów publicznych itd. (Zagadnienia te będą rozważane jeszcze w dalszej części pracy.) W tym miejscu podkreślmy, że konieczne jest zachowanie właściwych proporcji między podatkami bezpośrednimi a podatkami pośrednimi. Proporcje te są ważne ze względu na przestrzeganie elementarnych zasad opodatkowania, jak też realizację fiskalnej funkcji podatków, czyli zaspokojenie popytu państwa na pieniądz.
przeczytaj resztę
Głównym narzędziem redystrybucji dochodów przez państwo są podatki. Państwo realizując za pomocą podatków cele fiskalne jednocześnie dokonuje korekty dochodów wedle uznanych kryteriów.
przeczytaj resztę
Specyficzny sposób gromadzenia pieniężnych środków publicznych jak również administracyjny sposób ich alokacji stwarza problem ich racjonalnego wykorzystania. Rozwiązywanie tego problemu jest tym trudniejsze, że dziedziny, na które ponosi się wydatki, na ogół nie są podatne na stosowanie precyzyjnych narzędzi pomiaru skutków tych wydatków. W niektórych przypadkach ustalenie efektywności nakładów w ogóle jest niemożliwe, zwłaszcza w krótszych okresach: jest tak np. w przypadku wydatków na obronę narodową. Weryfikacji efektywności tych nakładów można dokonać tylko w sytuacjach wyjątkowych, a kryterium tej oceny byłaby skuteczność obrony kraju przed agresorem. Jednak nawet w takich przypadkach na skuteczność armii wpływ ma wiele czynników, wśród nich np. umiejętność dowodzenia, realizowana strategia wojskowa itd. Tak więc nie można definitywnie rozstrzygnąć czy sukces lub porażka armii jest wynikiem takich, czy innych wydatków publicznych na cele obronne.
przeczytaj resztę
Potężna rola państwa w sferze gospodarki oraz w sferze społecznej, jak też rozmaite skutki, które mogą wynikać z działalności finansowej, w tym zwłaszcza z polityki podatkowej, zmuszają do wnikliwego rozważenia tych kwestii.
przeczytaj resztę
Wypracowanie jednoznacznego stanowiska wobec opłat jako źródła dochodów publicznych jest trudne, gdyż w pewnych przypadkach posługiwanie się nimi przez władze jest wyrazem sprawiedliwego rozłożenia ciężarów publicznych. Działalność organów publicznych jak również jednostek sektora publicznego pociąga za sobą koszty, stąd w pewnych przypadkach konieczne jest wiązanie korzyści odnoszonych przez konkretnego obywatela z kosztami świadczenia na jego rzecz. Isntrumentem, którym posługują się władze publiczne, jest właśnie opłata. Jeśli np. wyselekcjonowana grupa osób korzysta z pewnych świadczeń, a nie ma powodu, aby związane z tym koszty ponosiła lokalna zbiorowość czy całe społeczeństwo, to istnieją zarówno ekonomiczne jak i społeczne przesłanki stosowania opłat i w ten sposób zmniejszania ogólnych ciężarów podatkowych. Wiele zależy więc od tego, co jest przedmiotem opłat. Można rozróżnić dwa następujące podstawowe rodzaje opłat stosowanych przez władze publiczne:
przeczytaj resztę