05/15/2015, Kategorie  Teoria | No comments

W teorii skarbowości i budżetu sformułowane zostały zasady, których przestrzeganie w praktyce powinno zapewnić sprawne i racjonalne funkcjonowanie budżetu. Jednakże ilość formułowanych zasad, ich treść i ranga należą – podobnie jak pojęcie budżetu, jego cechy i funkcje – do kwestii spornych. Stąd też problem zasad budżetowych rozpatrujemy przede wszystkim z punktu widzenia próby rozstrzygnięcia istoty tych kontrowersji, nie zaś szczegółowego omawiania wszystkich zasad budżetowych.

05/15/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Zasadnicza trudność w przypadku wyboru publicznego wynika jednak z dysproporcji między ponoszonymi kosztami a osiąganymi korzyściami przez poszczególnych obywateli, grupy społeczne, wspólnoty terytorialne itp. Sytuacja, kiedy osoba ponosi koszty wytwarzania dóbr publicznych w tej samej wielkości, co osiągane z tego tytułu korzyści, należy do rzadkich. Wynika to z faktu, że między preferencjami poszczególnych osób a preferencjami wspólnoty mogą zachodzić zupełnie podstawowe różnice. Dlaczego np. ludzie samotni, bezdzietni mają ponosić koszty oświaty publicznej, czyli alimentować pośrednio (przez podatki) dzieci innych osób. Albo dlaczego ludzie, którzy nie korzystają – lub korzystają w minimalnym stopniu – z komunikacji publicznej, mają ponosić koszty utrzymania jej z funduszy publicznych. Przykładów takich można podawać wiele.

05/14/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Zrozumienie przyczyn zaspokojenia popytu państwa na pieniądz przez zaciąganie pożyczek będzie łatwiejsze, jeżeli bliżej przyjrzymy się typowej dla państwa metodzie realizacji dochodów, czyli metodzie sięgania do dochodów gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Trzeba zwłaszcza podkreślić, że żaden z podmiotów nie chce definitywnie rezygnować ze swoich dochodów. Twierdzeniu temu nie przeczą przypadki dobrowolnego dotowania władz publicznych przez obywateli lub inne podmioty gospodarcze, gdyż są to zjawiska zupełnie marginesowe, jeśli odnieść je do wielkości globalnych dochodów publicznych.

05/14/2015, Kategorie  Teoria | No comments

W okresie fizjokratyzmu, którego głównym przedstawicielem był François Quesnay (1694-1774), dominował pogląd, że jedynym źródłem bogactwa i dochodu czystego {produit net) jest rolnictwo, a ściślej ziemia: jedynie praca w rolnictwie ma charakter produkcyjny. Konsekwencją takiego rozumienia gospodarki była koncepcja podatku jedynego, który powinni płacić

05/14/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Prawo wzrastających wydatków publicznych, zwane prawem Wagnera, odegrało istotną rolę zarówno w teorii finansów, jak i w doktrynie realizowanej przez rządy krajów zachodnich. Prawo to było uzasadnieniem koncepcji państwa dobrobytu (welfare state), w którym realizowano na szeroką skalę wydatki socjalne, w tym wydatki na ubezpieczenia społeczne. Teoria fiansów publicznych Wagnera przyczyniła się zapewne do rozwoju ubezpieczeń społecznych (zdrowotnych i emerytalnych), w których państwo odegrało kreatywną rolę. Teoria Wagnera niewątpliwie przyczyniła się do rozwoju ubezpieczeń społecznych w Niemczech i w Anglii, stanowiła też teoretyczną podbudowę redystrybucji dochodu narodowego. Wagner zakwestionował więc neutralność polityki podatkowej, głoszoną przez ortodoksyjnych fiskalistów.

05/14/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Elementy teorii finansów publicznych i zaleceń względem polityki oraz gospodarki finansowej państwa są zaskakująco dobrze rozwinięte w poglądach kameralistów. Myśl kameralistów, wyrażona zwłaszcza w dziełach

05/14/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Inaczej jest w przypadku dobra społecznego, co ilustruje rys. 3. Tutaj istnieje wyraźna zależność między dochodami indywidualnymi a użytecznością dobra społecznego. Dla osób o wysokich dochodach użyteczność dóbr społecznych jest niska, bo mogą one skorzystać z prywatnych usług np. zdrowotnych, edukacyjnych, które z reguły mają wyższy standard niż usługi publiczne. Jeżeli osoby o wysokich dochodach korzystają jednak ze wspomnianych np. usług zdrowotnych, to realizują pewną premię z tytułu użyteczności dobra społecznego. Wysokość tej premii zależy od stopnia obciążenia daninami publicznymi (podatkami) na rzecz funduszy publicznych, z których finansowane są dobra społeczne. Z reguły ciężary te są większe dla osób o wysokich dochodach niż dla osób o niskich dochodach, ze względu na stosowaną przez państwo progresję podatkową. Zależność między ciężarami ponoszonymi przez obywatela na rzecz wspólnoty a korzyściami, jakie on osiąga z tytułu użytkowania dóbr publicznych, jest sprawą odrębną: będzie ona rozważana w dalszej części pracy.

05/14/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Konsekwencje gospodarcze i społeczne podatków prowokują do ucieczki przed nimi na drodze nielegalnej lub na drodze poszukiwania luk w prawie podatkowym. Przyczyny i motywy takiego postępowania podatnika są złożone. P.M. Gaudemet wyróżnia cztery podstawowe rodzaje przyczyn ucieczki przed podatkami15:

05/13/2015, Kategorie  Teoria | No comments

Rachunek kosztów i korzyści budowy kortu tenisowego przedstawia tablica 1. Zauważmy, że ogólny rachunek kosztów i korzyści jest dodatni, co może być pierwszym podstawowym warunkiem przystąpienia do realizacji przedsięwzięcia. Członkowie wspólnoty zainteresowanej budową kortu przyjęli też zasadę, że będą w jednakowym stopniu partycypować w kosztach projektu, o ile projekt zostanie uchwalony zwykłą większością głosów.

05/13/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Analiza kształtowania się długu publicznego wielu krajów, w tym Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Japonii, wskazuje na wyraźny związek między długiem publicznym a wydatkami wojennymi. Charakterystyczne przy tym jest, że także w pierwszych latach powojennych dług publiczny nadal wzrastał, co było związane z koniecznością zaangażowania się państwa w odbudowę gospodarki. Skutki zaciągnięcia długów publicznych w czasie pierwszej i drugiej wojny światowej wiele krajów odczuwa do dzisiaj.

05/13/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Rozwój cywilizacji związany jest ściśle ze społecznym bytowaniem ludzi, czyli życiem we wspólnotach opartych na więzach krwi, miejscu zamieszkania, religii itd. Pozostawiając na boku rozważania historyczne, można stwierdzić, że państwo jest wytworem rozwoju cywilizacji. Reprezentujące państwo i samorząd instytucje publiczne organizują życie społeczności lokalnych, regionalnych i ludności zamieszkującej cały kraj.

05/13/2015, Kategorie  Praktyka | No comments

Budżet państwa, budżety wojewodów, budżety lokalne są podstawową formą organizacyjną dla pieniężnych środków publicznych. Budżet jest też jedną z najstarszych instytucji finansowych, o czym wspominałem już wcześniej. Obok budżetu występują obecnie oraz występowały w przeszłości, i to odległej, publiczne fundusze celowe jako alternatywna w stosunku do budżetu forma organizacyjna gromadzenia i wydatkowania środków publicznych. Istnienie celowych funduszy publicznch napotykamy już w starożytnej Grecji, gdzie istniał np. fundusz wojskowy i fundusz widowiskowy26. W związku z tym w pełni uprawniona jest hipoteza, że publiczne fundusze celowe były wcześniej rozwinięte niż budżety w znanej nam dzisiaj formie, tzn. jako fundusze ogólnego przeznaczenia. Za hipotezą taką przemawia fakt, że daniny publiczne nakładano i pobierano z myślą o określonym celu, co zobowiązywało do odrębnego gospodarowania tymi środkami.