Category Praktyka

Problem granic opodatkowania – kontynuacja

Przy niskich skalach progresji podatkowej dochody państwa rosną szybko, gdyż niewielki ciężar podatkowy powoduje wzrost aktywności gospodarczej, a w konsekwencji wzrost dochodów będących przedmiotem opodatkowania. W miarę podnoszenia stawki podatkowej dochody jeszcze rosną, ale wolniej. Ilustruje to odcinek LK, a jeszcze wyraźniej odcinek KH. W punkcie H (high income – najwyższy dochód) następuje przesilenie, gdyż dalszy wzrost stawki podatkowej będzie wywoływać ograniczanie działalności gospodarczej, a w konsekwencji spadek dochodów budżetu. W krańcowym przypadku, przy stawce podatkowej wynoszącej 100% dochody zupełnie zanikną. Krzywa Laffera ilustruje także zależność odwrotną, tzn. zmniejszenie stawki podatkowej, np. z punktu P do punktu N lub H, spowoduje wzrost dochodów państwa z tytułu podatków.

przeczytaj resztę

Oddziaływanie władz publicznych na wydatkowanie środków

Do klasycznych podziałów wydatków publicznych należy ich podział ze względu na przeznaczenie na cele bieżące oraz na cele średnio- i długookresowe. W oparciu o to kryterium rozróżnia się:

przeczytaj resztę

Wyłaniają się zupełnie podstawowe kwestie:

– kogo reprezentują władze publiczne lub w czyim interesie spełniają swoje funkcje, zwłaszcza alokacyjną i redystrybucyjną,

przeczytaj resztę

Relacje między bankiem centralnym a rzędem

Pomijając tu analizę przyczyn występowania deficytu budżetowego, który w rozwiniętych krajach o gospodarce rynkowej po drugiej wojnie światowej był regułą, skonstatuję tylko fakt, że w okresie powojennym miał on inny charakter niż poprzednio. O ile niezrównoważenie budżetu i dług publiczny powstający w wiekach wcześniejszych, a także z początkiem obecnego stulecia miały charakter obiektywny w tym znaczeniu, że najczęściej były związane z prowadzeniem wojen, o tyle deficyt budżetowy i narastający w ostatnich latach lawinowo dług publiczny wywołane są przyczynami, do pewnego stopnia, subiektywnymi. Związane są one również z doktrynami ekonomicznymi oraz społecznymi. Konsekwencją preferowania określonej doktryny jest zwłaszcza interwencjonizm państwa oraz realizacja programu państwa socjalnego (dobrobytu). Subiektywny charakter przyczyn powstawania deficytu budżetowego podkreślam dlatego, że przyczyny te wcale nie ustały. Przeciwnie, spór o interwencjonizm państwowy, o świadczenia socjalne, o równowagę budżetową itd. nasilił się w kontekście doświadczeń ostatnich lat krajów wysoko rozwiniętych. W krajach tych realizowano zarówno koncepcje interwencjonizmu (neokeynesizmu), jak i koncepcje monetarystyczne (liberalizmu gospodarczego): te ostatnie zwłaszcza w latach osiemdziesiątych. Obecny stan gospodarki krajów wysoko rozwiniętych wskazuje na to, że żadna z zaproponowanych doktryn ekonomicznych nie gwarantuje „przyzwoitej” stopy wzrostu gospodarczego, nie minimalizuje bezrobocia, nie zapobiega inflacji itd. Te „mieszane” rezultaty stosowania doktryn ekonomicznych i realizowania opierającej się na nich polityki ekonomicznej wzmagają jedynie zamieszanie wokół równowagi budżetowej i deficytu budżetowego.

przeczytaj resztę

Problem granic autonomii władz samorządowych cz. II

Między władzami publicznymi (państwowymi i samorządowymi) a otoczeniem istnieje więc wyraźna granica majątkowa i dochodowa. Dla przeciętnego obywatela granica między tym, co publiczne a tym, co prywatne jest bardziej wyraźna niż między tym, co państwowe a tym, co samorządowe. Władze państwowe i władze samorządowe tworzą więc jednolitą kategorię własności względem otoczenia (własność prywatną). Wynikają stąd ważne konsekwencje:

przeczytaj resztę

Podział według kryterium formy funduszu publicznego

Kształtowanie się proporcji między wydatkami stałymi a wydatkami zmiennymi jest o tyle ważne, że to właśnie wydatki zmienne wyznaczają rzeczywiste pole wyboru władz publicznych w alokowaniu środków, a więc tworzą warunki do prowadzenia polityki przez wydatki publiczne. Z podziałem wydatków publicznych na wydatki stałe i zmienne wiąże się także podział na:

przeczytaj resztę

Natura ortodyksyjnego fiskalizmu

Logiczną konsekwencją koncepcji małego budżetu jest brak odpowiedzialności państwa za pełne wykorzystanie zdolności wytwórczych, w tym także odpowiedzialności za bezrobocie. Realizacja tych celów wymaga przecież wysokich wydatków, a to albo zwiększałoby budżet i podatki, albo zmuszało do zaciągania pożyczek sankcjonujących deficyt budżetowy.

przeczytaj resztę

Mechanizm powstawania deficytu budżetowego cz. II

Zasadnicze znaczenie dla badania równowagi budżetowej ma porównanie strumieni dochodów i wydatków na koniec roku budżetowego. Zamknięcie okresu budżetowego wywołuje ważne skutki prawne i ekonomiczne. Budżet jest uchwalony przez parlament na okres roku, potem traci moc, co oznacza, że organy budżetowe nie mają prawa do korzystania ze środków budżetowych. Prawo to nabędą dopiero wraz z uchwaleniem przez parlament nowego budżetu. Z ekonomicznego punktu widzenia nie wykorzystane środki budżetowe „nie przepadają”, lecz po konfrontacji z sumą strumieni dochodów tworzą saldo, które oznacza albo powstanie zobowiązań banku wobec budżetu, albo przeciwnie.

przeczytaj resztę

Funkcja redystrybucyjna cz. II

Makrospołeczny aspekt redystrybucji dochodów polega na analizowaniu skutku tego rodzaju działalności państwa dla różnych grup społecznych, np. emerytów, rencistów, pracowników sektora publicznego (nauczycieli, lekarzy), grup zawodowych sektora prywatnego itd.

przeczytaj resztę

Analiza problemu ciężaru długu publicznego

Zaciąganie długu publicznego jest niewątpliwie korzystne dla podatników, wyłania się tu jednak istotna kwestia, czy korzyść ta dotyczy w jednakowym stopniu wszystkich podatników. Najczęściej odpowiedź na to pytanie jest przecząca, gdyż systemy podatkowe są na ogół skonstruowane w ten sposób, że zawierają progresywne opodatkowanie dochodów, co oznacza, że ograniczenie ekspansji podatkowej państwa i zaciąganie pożyczek może chronić najwyższe dochody przed opodatkowaniem. Druga część odpowiedzi na pytanie, kto doraźnie korzysta z zaciągania pożyczek, wiąże się z kwestią pożyczkodawców, tzn. na jakich warunkach (przymusowo, dobrowolnie, stopa oprocentowania pożyczek itp.) państwo zaciąga dług publiczny.

przeczytaj resztę

Rodzaje dochodów publicznych

W teorii finansów publicznych używa się różnych klasyfikacji dochodów. Niektóre z nich zresztą nie zawsze są, moim zdaniem, trafne. Przykładem takim jest spotykany podział dochodów na:

przeczytaj resztę

Źródła finansowania

Fundusze prywatne muszą więc być chronione i tworzone niezależnie od tego, czy obywatele chcą i mogą ponosić ciężary finansowe na ten cel. Dostęp każdego obywatela do danego dobra publicznego jest więc nieograniczony w ogólności, a ze względu na posiadane dochody w szczególności.

przeczytaj resztę